De geschiedenisboeken van de wiskunde puilen uit met knappe koppen en hun belangrijke bijdrages. Maar wie is nu de populairste, de indrukwekkendste of de meest tot de verbeelding sprekende wiskundige aller tijden? Wij opteren alvast voor deze illustere figuren.
Op zondag 22 september 2024 vindt de tweede editie van het Vlaamse wiskundefestival MathFest plaats in Brugge. Deze organisatie van het Platform Wiskunde Vlaanderen is een echte hoogdag voor cijfernerds, algebraknobbels, wiskundige puzzelaars en andere liefhebbers van de moeder der wetenschappen. Op het programma staan onder andere een tentoonstelling over fractalen, een wiskundige goochelshow, verschillende interessante lezingen voor jong en oud, en nog veel meer doe- en denkactiviteiten onder het motto “voor ieder wat wils”.
Een van de hoogtepunten van de dag wordt ongetwijfeld de pitchbattle Wie is jouw favoriete wiskundige, waarin 8 deelnemers het beste van zichzelf zullen geven en het publiek zullen proberen te overtuigen waarom hun favoriete wiskundige (dood of levend) zo fantastisch is. Dat doen ze op 3 minuten tijd en met maximaal 3 tekstloze slides. Wij, zijnde (een deel van) het Antwerps MathsJam-team, geven alvast een bescheiden aanzet met enkele van onze favoriete wiskundigen. Niet in tekstloze slides, dat zou wat vreemd zijn voor een blog, maar wel in enkele zinnen in de hoop u allen warm te maken voor de echte MathFest pitchbattle binnenkort.
Rudi Penne bijt de spits af en kiest voor de Italiaan Gerolamo Cardano (1501-1576).
Waarom we allen Cardano moeten omarmen als geniale wiskundige, beschrijft hij zelf in zijn autobiografie De Propria Vita. Je zou kunnen zeggen dat hij zowel de kanstheorie als de complexe getallen heeft uitgevonden, de twee wiskundige hoofdingrediënten van de kwantummechanica. Zelf is hij meer trots op zijn inzicht dat alle levende wezens gelijkwaardig zijn, wat hij volgens hem sluitend bewezen heeft. Hij schreef meer dan 200 boeken, over algebra, meetkunde, fysica, astronomie en geneeskunde, maar ook over moraalfilosofie, theologie, astrologie, schaken, dromen, de dood, enz.
Het is ironisch dat zijn naam de tand des tijds doorstaan heeft door zaken die niet echt zijn verdienste waren: de formule van Cardano (om de oplossingen van een derdegraadsvergelijking te berekenen), de cardanas (mechanisme om voertuigen te besturen) en de Cardano-blockchain.
Jeffrey Cornelis, de nieuwste telg in ons MathsJam-team, vond zijn favoriet in de iets recentere geschiedenis en schuift de Brit Alan Turing (1912-1954) naar voor.
Zonder Alan Turing, één van de meest geniale wiskundigen van de 20e eeuw, had u dit tekstje wellicht in het Duits moeten lezen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog speelde hij namelijk een onmisbare rol bij het breken van de Enigma-code, waarmee hij het verloop van de oorlog heeft beïnvloed en miljoenen levens heeft gered. Bovendien wordt hij - naast vader van de moderne computerwetenschappen - ook gezien als symbool voor de strijd voor gelijkheid en acceptatie. Ondanks zijn onschatbare maatschappelijke bijdrage werd hij namelijk vervolgd voor zijn seksuele geaardheid. Zijn levensverhaal was zo indrukwekkend dat zelfs de charismatische Benedict Cumberbatch niet kon weigeren hem te spelen in de Hollywoodfilm The Imitation Game.
Stijn Dierckx zoekt zijn inspiratie wat dichter bij huis en nomineert de Vlaming Simon Stevin (1548-1620).
Een beetje chauvinisme is niet misplaatst, want ook onze contreien brachten enkele vooraanstaande wiskundigen voort. Simon Stevin werd geboren in Brugge en was naast wiskundige ook natuurkundige, ingenieur en muziektheoreticus. Hij was degene die het decimale stelsel voor breuken introduceerde in zijn boekje De Thiende, de eerste om de getijden op het water te verklaren aan de hand van de aantrekkingskracht van de maan, en een pionier in de westerse muziekwereld door een octaaf te verdelen in 12 gelijke halve tonen (en de bijhorende berekeningen voor intervallen dus te baseren op de twaalfdemachtswortel van 2).
Maar waar we hem vooral dankbaar voor moeten zijn is de introductie van verschillende woorden in de Nederlandse taal voor wetenschappelijke begrippen die daarvoor enkel in het Latijn of Frans benoemd werden, zoals onder meer driehoek, noemer of scheikunde, maar in het bijzonder ook het woord wisconst of wiskunst dat later wiskunde werd (het bijvoeglijk naamwoord wis betekent ‘zeker, stellig’, dus wiskunde is letterlijk ‘de kunst van het zekere’). Jammer genoeg is langrond als Nederlandstalig equivalent voor ellips niet blijven hangen.
Tot slot laten we ook Paul Levrie aan het woord. Hij zet met veel plezier de Zwitser Leonhard Euler (1707-1783) in de spotlights.
Leonhard Euler is o.a. verantwoordelijk voor vele van de notaties die we nu nog gebruiken in de analyse. Hij zorgde bijvoorbeeld voor de verspreiding van de notatie π voor het getal 3.14159265358979..., en hij voerde ook het getal e = 2,718281828..., de basis van de natuurlijke logaritme, in. In de CRC Concise Encyclopedia of Mathematics, een encyclopedie van meer dan 3000 pagina's waarin de belangrijkste begrippen uit de wiskunde worden uitgelegd, zijn er meer dan 70 naar Euler genoemd. Hij was ook de vader van de topologie. Zelfs de sudoku heeft zijn ontstaan te danken aan Euler.
Hij was zeer productief. Hij ademde als het ware wiskunde. In het jaar 1775, hij was toen al 4 jaar volkomen blind, schreef hij gemiddeld één artikel per week. Die andere grote wiskundige Pierre Simon de Laplace (1749-1827) schreef ooit: "Lisez Euler, lisez Euler, c'est notre maître à tous".
Voel je het zelf kriebelen, heb je zin om de bühne te betreden, en ben je er van overtuigd dat je het aanwezige publiek kan overtuigen om jouw favoriete wiskundige te bombarderen tot dé ultieme favoriet van de dag? Schrijf je dan als de bliksem in (ten laatste op 31 augustus) en laat weten wie jij wil komen pitchen op 22 september in Brugge. (Alle info over inschrijven is hier te vinden.)
