Schiftende magma vormt ijzererts

IJzer komt grotendeels uit ertslagen gelegen in afzettingsgesteente (gesteente ontstaan uit afgezet sediment of organisch materiaal). Maar ruwweg tien procent van de ijzerertsreserves in de wereld zijn van vulkanische oorsprong. Deze reserves worden vaak aangeduid als Kiruna-erts, naar de stad in Noord-Zweden waaronder een gigantische ijzervoorraad ligt.

Tot nu was niet goed geweten hoe dit vulkanische ijzererts precies ontstaat. Dat komt mede door de vertrouwde manier waarop geologen onderzoek doen: met hun hamertjes tikken ze op rotsen om de eigenschappen en de samenstelling te achterhalen. Tijdens dat veldwerk krijgen ze natuurlijk weinig zicht op het vormingsproces van de gesteenten.

Een internationaal team van geologen, met daarbij ook Olivier Namur van de KU Leuven, pakte het anders aan. Ze prepareerden een portie ‘diep magma’ in hun lab, dat ze vervolgens in een oven plaatsen om het te verhitten tot boven de duizend graden. Daarna verhoogden ze de druk, tot duizend keer de luchtdruk. Deze omstandigheden zijn vergelijkbaar met die in het diepe binnenste van vulkanen.

Tot hun verrassing merkten de geologen dat het magma ging ‘schiften’, en wel in een ijzerrijk en een ijzerarm deel. Het eerste bleek voor meer dan veertig procent uit ijzer te bestaan. Volgens de onderzoekers is het precies dit magma dat, als het aan de oppervlakte komt of ondergronds stolt, de rijke vulkanische ertslagen vormt.

De studie verschijnt in Nature Communications.