Natuurwetenschappen

Stradivarius klinkt zoals een operadiva

De klankkleur van een viool komt sterk overeen met die van mannelijke én vrouwelijke zangstemmen.

"In een vergelijkende akoestische analyse bleek dat de klank van de oudste van de 15 violen sterker overeenkwam met mannelijke zangstemmen, bij latere exemplaren correspondeerden de klanken veel meer met vrouwelijke zangstemmen"

Muziekhistorici vermoeden dat de eerste violenmakers – in en rond het Italiaanse plaatsje Cremona omstreeks het midden van de 16de eeuw – met hun instrumenten zo goed en zo kwaad mogelijk de menselijke zangstem wilden nabootsen. Echt bewijs daarvoor is moeilijk te vinden, al hebben Taiwanese onderzoekers nu ontdekt dat de viool inderdaad veel weg heeft van onze stem.

De wetenschappers lieten een professionele violist op een vijftiental antieke violen spelen, daterend van het midden van de 16de eeuw tot het einde van de 18de eeuw. De muziek namen ze op en vervolgens lieten ze twee groepen van acht jonge mannen en acht jonge vrouwen een paar simpele klanken zingen. Ook die geluiden namen ze op.

Het oudste instrument uit de verzameling dateerde van 1570 en werd gebouwd door Andrea Amati, een luthier (een violenmaker) uit Cremona die als de vader van het viersnarige instrument wordt gezien. Een andere viool was zelfs nog ouder en werd omstreeks 1560 gebouwd door Gasparo da Saló, een collega van Amati.

In een vergelijkende akoestische analyse ontdekten de onderzoekers dat de klank van de oudste van de vijftien violen sterker overeenkwam met mannelijke zangstemmen zoals de bariton en de bas, dan met vrouwelijke. Mogelijk lieten Amati en Da Saló zich dus vooral inspireren door mannelijke zangers.

De analyse liet een heel ander beeld zien bij latere violen, waaronder enkele instrumenten gebouwd door Antonio Stradivari, die meer dan een eeuw na Amati leefde en wellicht de bekendste van alle luthiers is. Hier correspondeerden de klanken veel meer met vrouwelijke zangstemmen, zoals de alt en de sopraan. Vermoedelijk ontleent de Stradivarius dus daaraan zijn unieke klankkleur.