Vlaamse universiteiten eisen dat onderzoekers hun ruwe data publiceren

Onderzoekers zullen in de toekomst hun onverwerkte onderzoeksresultaten beschikbaar moeten maken voor hun universiteit. Dat hebben de rectoren van de Vlaamse universiteiten, die in de raad van bestuur van het FWO zetelen, beslist in hun strijd tegen wetenschapsfraude, meldt De Standaard vanochtend.

In een eerste fase zullen onderzoekers die betrokken zijn bij een project van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek (FWO) hun ruwe onderzoeksdata, bijvoorbeeld de antwoorden op wetenschappelijke enquêtes of meetresultaten uit het laboratorium, moeten overmaken aan hun universiteit. Op termijn zal die regeling voor alle onderzoekers gelden.

Door de maatregel zullen wetenschappers die hun data manipuleren of zelfs resultaten verzinnen, hun gesjoemel minder gemakkelijk kunnen verbergen. ‘Nu zien onderzoekers doorgaans alleen de verwerkte resultaten van hun collega's en houdt iedereen zijn ruwe data zelf bij’, zegt Alain Verschoren, rector van de Universiteit Antwerpen. ‘Dat ze alle ruwe data beschikbaar moeten maken, zal wetenschappers afschrikken om te frauderen.’ De ruwe data zullen niet voor iedereen toegankelijk zijn, beklemtoont Verschoren.

De plannen komen er nadat bekend raakte dat een onderzoeker van de Vrije Universiteit Brussel en het FWO had gesjoemeld. De jonge professor had data zodanig gemanipuleerd dat ze zijn hypothese over het ontstaan van epilepsie zouden ondersteunen. De fraude kwam aan het licht toen collega's van de professor zonder zijn medeweten en via omwegen de ruwe onderzoeksdata opvroegen.

Net voor het fraudegeval aan de VUB bekendraakte, publiceerde Eos in zijn aprilnummer de resultaten van een eerste enquête naar wetenschapsfraude in Vlaanderen. Daarin geeft een op de twaalf medische onderzoekers aan in de voorbije drie jaar minstens één keer data te hebben verzonnen of data selectief te hebben verwijderd om een hypothese te doen kloppen. De helft van de respondenten heeft die praktijken om zich heen zien gebeuren.

Kwaliteit
Veel onderzoekers in de Eos-enquête noemden het delen van ruwe data als mogelijke maatregel. Maar de meeste respondenten wilden de hoge publicatiedruk aangepakt zien: ze willen minder op aantal publicaties en impactfactoren afgerekend worden bij fondsaanvragen en benoemingen. FWO en de universiteiten willen nu meer naar de 'kwaliteit' van onderzoek kijken. 'Vandaag hoor je heel vaak dat je beter tien papers hebt dan één, en beter twintig dan tien', zegt Verschoren aan het VRT-journaal. 'Dan passen onderzoekers geregeld de salami-methode toe: wat in één publicatie kan, gaan ze verspreiden over twee of drie papers. We willen investeren in kwaliteit, en duidelijk aangeven wat kwaliteitsvol onderzoek is en wie degelijke onderzoekers zijn.' De Vlaamse universiteiten gaan ook de sancties voor wetenschapsfraude beter op elkaar afstemmen. (rvb)


Op dinsdag 14 mei organiseert Eos een debat over wetenschapsfraude in Handelsbeurs Gent, met onder meer Daniele Fanelli (University of Edinburgh), Joeri Tijdink (Vrije Universiteit Amsterdam Medisch Centrum) en Christine Janssens (KU Leuven).