VUB-onderzoeker verzon data om in de race te blijven

De wetenschapper heeft volgens hooggeplaatste bronnen in de academische wereld geknoeid met gegevens om de resultaten in zijn kraam te laten passen. Patiënten zouden echter nooit risico hebben gelopen. De jonge onderzoeker, R.C., was van de VUB (C4N Center for Neurosciences) en kreeg een werkbeurs van Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen (FWO). Daarnaast heeft hij een tijdje als gastmedewerker gewerkt aan het Leiden-Amsterdam Centre for Drug Research.

R.C. deed als postdoc (ook al voor tien procent hoogleraar) onderzoek naar epilepsie en MS met proefdieren. Hij kreeg al driemaal een beurs van FWO. Een briljant wetenschapper, zeggen collega’s, maar de druk werd hem te groot.

De onderzoeker experimenteerde met een geneesmiddel tegen epilepsie op ratten. Het medicijn bleek echter geen effect te hebben. Omdat hij vreesde dat een negatief resultaat zijn toekomstige carrière en de financiering van zijn onderzoek in het gedrang zou brengen, verzon hij resultaten, schrijft De Morgen.

Aan de studie werkten ook masterstudenten mee. Toen hun onderzoek heel andere resultaten toonde, probeerde de jonge professor ook die te verdraaien. Zo liep hij zes maanden geleden tegen de lamp. Zowel zijn diensthoofd als zijn collega's stapten naar het bestuur van de VUB om het bedrog aan te kaarten. De fraude is ontdekt voor er een publicatie van kwam, en met zijn vorige onderzoek zou niks mis zijn.

De beloftevolle dertiger werd al op 22 januari door de VUB aan de deur gezet, en nu ook door FWO. 'Het is de eerste maal in de geschiedenis van het FWO dat de organisatie geconfronteerd wordt met een geval van wetenschappelijke fraude door één van zijn vorsers', schrijft Elisabeth Monard, secretaris-generaal van FWO, in een nieuwsbrief vandaag. Monard kondigt ook de oprichting van een taskforce aan 'die zich specifiek zal toeleggen op de wetenschappelijke integriteit van haar vorsers in Vlaanderen en die verbeteringsvoorstellen moet formuleren'.

De ontslagen wetenschapper heeft volgens De Morgen een advocaat in de arm genomen. Hij dreigt ermee zowel de VUB als het FWO voor de rechter te slepen wegens broodroof. De universiteit en het FWO overwegen op hun beurt een strafrechtelijke klacht.

Het fraudegeval kwam woensdag ter tafel tijdens een rectorenoverleg, toevallig op de dag dat Eos de resultaten bekendmaakte van zijn enquête naar fraude bij onderzoekers aan de Vlaamse geneeskundefaculteiten. Daarin geeft een op de twaalf aan in de voorbije drie jaar minstens één keer data te hebben verzonnen of data selectief te hebben verwijderd om een hypothese te doen kloppen. De helft van de respondenten heeft die praktijken om zich heen zien gebeuren.