Zeven innovatieve wetenschappers winnen Kavli-prijs

Vandaag werden in Oslo de Kavliprijzen uitgereikt. Met deze tweejaarlijkse verkiezing is een beloning gemoeid van één miljoen dollar voor elk van de categorieën neurowetenschap, astronomie en nanowetenschap.

De ontdekking van de Kuipergordel levert drie astronomen een gezamenlijke prijs op. De jury onderscheidt David Jewitt (Engeland), Jane Luu en Michael Brown (beide VS) voor “het ontdekken en omschrijven van de Kuipergordel en zijn grootste onderdelen, wat heeft geleid tot een enorme vooruitgang in het begrip van de geschiedenis van ons zonnestelsel.” De Kuipergordel is een grote ring van asteroïden die om het zonnestelsel draait, in een baan verder dan die van Neptunus - de laatste planeet. Pluto bevindt zich ook in deze baan, en wordt sinds 2006 beschouwd als onderdeel van de gordel, niet als zelfstandige planeet.

In de categorie nanowetenschap ging de Amerikaanse Mildred Dresselhaus aan de haal met een Kavliprijs “voor haar pionierswerk in het onderzoek naar fononen, elektron-fonon interacties en warmtetransport in nanostructuren.” Een fonon is een quasideeltje; een deeltje dat wordt bedacht om een ingewikkeld moleculair systeem makkelijker te beschrijven. Fononen vertegenwoordigen de collectieve trillingen van moleculen in vaste stoffen. Die bepalen onder andere de fysieke eigenschappen van een stof, zoals zijn elektrische en thermische geleidbaarheid.
 

Dresselhaus voerde haar onderzoek uit op onder meer koolstofnanobuisjes

Net als in de sterrenkunde moeten ook drie neurowetenschappers het prijzengeld verdelen in hun vakgebied. De Duitse Winfried Denk en de Amerikaanse Cornelia Isabella Bargmann en Ann Graybiel worden in het zonnetje gezet “voor het ophelderen van fundamentele neurale mechanismen die ten grondslag liggen aan perceptie en besluitvorming”. Ze deden dit door te kijken naar hoe zintuiglijke signalen vanuit een oog, voet of neus hun weg vinden naar het brein, en hoe dat hierop reageert. (ea)