Zuidpoolmug heeft kleinste genoom

De Belgica antarctica, het enige inheemse insect van Antarctica, heeft het kortst gekende genoom. Vermoedelijk overleeft de vleugelloze mug net daarom de extreme omstandigheden op de Zuidpool.

Het gure weer op Antarctica is de enige natuurlijke vijand van de zuidpoolmug, die leeft van bacteriën, algen en pinguïnpoep. Maar het is dan ook een extreem beestje: de mug brengt bijna twee jaar door als diepgevroren larve en overleeft uitdroging, hoge zoutconcentraties, sterke wind en intense ultraviolette straling. Hoe de mug dat doet, is niet helemaal duidelijk. Daarom gingen wetenschappers in haar genoom op zoek naar antwoorden.

Wat meteen opvalt: de genetische code van de zuidpoolmug is zeer kort, de kortste tot dusver gekend. Het genoom telt amper 99 miljoen basenparen, die de bouwstenen voor DNA en RNA vormen. Een luizengenoom telt er zes miljoen meer, het menselijke genoom heeft ongeveer 3 miljard basenparen en het langste genoom bekend (dat van de pijnboom) telt er meer dan 22 miljard.

Het insect bezit wel enkele opmerkelijke genen, aquaporins genaamd, die betrokken zijn bij watertransport in en uit de cellen. Dankzij die genen tolereren de muggen extreme uitdroging waarbij ze tot zeventig procent van hun lichaamsvocht verliezen. Een ‘normaler’ wezen verdraagt een verlies van ongeveer twintig procent. De onderzoekers vermoeden dat de zuidpoolmug dankzij haar extreme genen aan de gure omstandigheden op Antarctica weerstaat. (kv)