Heb je soms het gevoel dat je een muggenmagneet bent, terwijl je kamergenoot gespaard blijft? Het zit niet in je hoofd. Muggen verkiezen echt sommige mensen boven anderen. Entomoloog en muggenexpert Isra Deblauwe van het Instituut voor Tropische Geneeskunde legt in onze podcast uit hoe dat komt.
Beluister Vraag het Aan ook via:
Waarom steken muggen ons?
‘Enkel de vrouwtjes steken. Zij hebben eiwitten en ijzer uit ons bloed nodig voor de ontwikkeling van hun eitjes.’
Hoe vinden ze ons?
‘Muggen ruiken tot op wel vijftig meter onze adem, of toch de koolstofdioxide die we uitademen. Van op tien meter kunnen ze ons ook zien. En als ze nog dichter komen, oriënteren de muggen zich vooral op onze lichaamswarmte en -geur, vooral dan op het melkzuur in ons zweet.’
Waarom wordt de ene persoon meer gestoken dan de andere?
‘Dat kan twee redenen hebben: ofwel ben je meer aantrekkelijk voor muggen, ofwel reageert je immuunsysteem feller op een steek waardoor je denkt dat je meer bent gestoken.'
‘Wanneer een mug steekt, injecteert ze ook een antistollingsmiddel in ons bloed. Ons immuunsysteem reageert op de prik en dat middel, waardoor een jeukend bubbeltje op de huid wordt gevormd. Bij sommige mensen is de reactie van het immuunsysteem heviger, waardoor je op basis van het aantal bubbels misschien verkeerdelijk denkt dat je vaker bent gestoken.’
‘Maar iemand kan ook wel degelijk aantrekkelijker zijn voor muggen. Wie actief is geweest, zal een sterkere zweetgeur hebben en ook tijdens het slapen meer koolstofdioxide uitademen. En de ene persoon produceert sowieso meer melkzuur in zijn of haar zweet dan de andere. Dat kan ook tijdelijk zijn: zo hebben zwangere vrouwen een hogere lichaamstemperatuur en ademen ze meer koolstofdioxide uit, wat ze makkelijker vindbaar maakt voor muggen.’
Helpt het om te douchen voor het slapengaan?
‘Amper. Eens in bed begin je vaak opnieuw licht te zweten.’
En het licht in de slaapkamer uitschakelen?
‘Neen, dat heeft geen zin. Muggen laten zich niet leiden door licht. Vermoedelijk is dat hardnekkige misverstand ontstaan omdat een brandende lamp wel een heleboel andere nachtinsecten (die niet steken) aantrekt.”
Hoe houden we muggen uit de slaapkamer?
‘Vermijd plekken met stilstaand water in de tuin, dat zijn ideale broedplaatsen voor muggenlarven. Dek je zwembad of regenton af, ververs regelmatig de schaaltjes onder je bloempotten of de drinkbakjes voor tuinvogels.’
En de muggen die van bij de buren komen?
‘Een muggengaas voor het raam of de deur helpt, of een muggennet over je bed. Je kan ook een muggenwerend middel zoals DEET op je huid smeren.’
Brand ik ook een muggenkaarsje?
‘Dat heeft weinig zin. De geur van bijvoorbeeld een citronellakaars zal misschien een heel kort effect hebben, maar muggen laten zich er eigenlijk niet door afschrikken.’
En zo’n muggenstekker voor in het stopcontact?
‘Dat kan helpen, maar ze verspreiden ook insecticiden in de slaapkamer. Dat lijkt me geen aangename gedachte. Probeer ze daarom te vermijden. In de slaapkamer van kinderen of een zwangere vrouw zou ik zo’n muggenstekker sowieso niet gebruiken.’
Steekt de ene mug harder dan de andere?
‘Hoewel er in België een dertigtal muggensoorten leven, is het meestal dezelfde soort die onze slaapkamers bezoekt: de culex pipiens of gewone steekmug. Binnen die soort zal de ene mug niet “harder” steken dan de andere. In het bos of op de camping kunnen we ook door andere soorten gestoken worden. Die steken kunnen pijnlijker zijn. De Aedes-muggen hebben bijvoorbeeld een langere steeksnuit die een grotere wonde veroorzaakt. Ons immuunsysteem kan ook feller reageren op een steek van een “onbekende” mug.’
Waarom irriteren muggen ons met hun gezoem? Zonder dat vervelende geluid zouden we ze waarschijnlijk niet zo fel bestrijden?
‘De vleugels van een mug maken een soort acht, en zo ontstaat het gezoem. Dat muggen doorheen hun evolutie zijn blijven zoemen, bewijst dat het geluid niet echt levensbedreigend is. Bovendien heeft het gezoem ook een functie bij de paring. Mannetjes lokaliseren een vrouwtje op basis van haar gezoem. Mannetjes en vrouwtjes stemmen hun gezoem ook geleidelijk op elkaar af als ze gaan paren.’
Irritant, maar ook het dodelijkste dier ter wereld
Voor ons is de mug vooral irritant, maar wist je dat de mug ook veruit het dodelijkste dier ter wereld is? De mug is verantwoordelijk voor ongeveer één miljoen overlijdens per jaar. Vooral in tropische gebieden, maar door de klimaatverandering komen de muggen (en de ziektes die ze verspreiden) ook onze kant uit. Isra Deblauwe volgt die opmars van nabij op. Ook daarover vertelt ze in deze aflevering van Vraag Het Aan.
