Een behandeling met antidepressiva helpt niet alle mensen met een depressie. Daarom gaan onderzoekers op zoek naar alternatieve behandelingen, zoals het gebruik van ‘magic mushrooms’. Hoe veilig en effectief zijn die?
Depressie is een veelvoorkomende psychische aandoening, gekenmerkt door een aanhoudende sombere stemming en een verminderde beleving van plezier en interesse. Wereldwijd lijden naar schatting 280 miljoen mensen aan een depressie en deze cijfers vertonen een stijgende tendens. Sterker nog, de Wereldgezondheidsorganisatie identificeert depressie als de nummer één oorzaak van invaliditeit wereldwijd. Depressie wordt vaak behandeld met antidepressiva, al dan niet in combinatie met psychotherapie. De effectiviteit van antidepressiva in de behandeling van depressie is meermaals aangetoond, maar toch blijken ze voor een substantiële groep van depressieve patiënten geen effect te hebben (Gaynes, 2009). Bovendien ervaart de helft van de patiënten die antidepressiva neemt nare bijwerkingen, zoals slaapstoornissen en misselijkheid, en is de kans op herval na het beëindigen van de kuur groot. Hierdoor is er veel vraag naar alternatieve behandelingen. In dit blogbericht bespreek ik hier eentje van, namelijk het gebruik van psychedelica in de behandeling van depressie.
Psychedelica
Psychedelica zijn drugs die de werking van het serotonine-systeem beïnvloeden in onze hersenen. Hierdoor ervaart men na het innemen ervan een veranderende bewustzijnstoestand, die vaak gepaard gaat met hallucinaties. Dit wordt in de volksmond vaak een ‘trip’ genoemd. Voor deze blog zal ik inzoomen op de werking van een specifiek type psychedelica, namelijk de ‘magic mushrooms’. Dit zijn psychedelische truffels die als belangrijkste bestanddeel psilocybine bevatten. Deze truffels zijn in ons land niet legaal, maar zijn in Nederland vrij te verkrijgen in een zogenaamde smartshop.
Blinddoek en playlist
Ondertussen zijn er in Nederland al verschillende praktijken waar je onder begeleiding van een psychiater een psychedelische behandeling kan ondergaan, zoals bijvoorbeeld ‘Field Trip’. Experten van deze praktijk geloven dat een trip kan helpen om vastgeroeste denk- en gedragspatronen, die typerend zijn voor depressie, te doorbreken. De behandeling omvat drie stadia, namelijk de ‘voorbereiding’, de ‘toediening en controle’ en het ‘integratiestadium’. Tijdens de voorbereidende sessies leert de patiënt de therapeut kennen, wordt de patiënt gescreend en wordt er vertrouwen opgebouwd tussen de twee partijen. In het volgende stadium krijgen de patiënten een schoteltje met truffels, samen met wat chocolade en een kopje thee. De behandeling gebeurt in een kamer speciaal ingericht voor psychedelische ervaringen. De patiënt krijgt een blinddoek en een speciale playlist aangeboden om de positieve emoties te bevorderen. Ook zal er altijd een psycholoog aanwezig zijn tijdens de trip, die wel 6 tot 8 uur kan duren. Na de psychedelische ervaring vinden nog enkele integratiesessies plaats, waarin de patiënt vertelt over zijn ervaringen en hoe deze zijn dagelijkse leven beïnvloed hebben.
Een wondermiddel?
Zijn deze truffels daadwerkelijk effectief in het behandelen van depressie? Een handvol onderzoeken hebben aangetoond dat psychedelische behandeling, in combinatie met therapeutische begeleiding, depressieve symptomen doet verminderen. Zo hebben Davis en collega’s (2021) bijvoorbeeld gevonden dat de depressieve symptomen van patiënten, na slechts twee toedieningen met psilocybine, significant verminderde. Vier weken na de laatste psychedelische behandeling was maar liefst 54% van de participanten in remissie. Bovendien was het opvallend dat de participanten erg weinig ongemakken ervaarden tijdens of na hun behandeling met truffels.
Wil dit zeggen dat magic mushrooms een wondermiddel zijn in de behandeling van depressie? Er bestaat onderzoek dat de werking van escitalopram, een veelgebruikt antidepressiva, en psilocybine heeft vergeleken in twee groepen depressieve patiënten (Carhart-Harris et al., 2021). Beiden groepen vertoonden een significante daling van depressieve symptomen na zes weken, maar er was geen verschil tussen de twee groepen. Het lijkt er dus op dat de truffels niet beter werkten dan de klassieke antidepressiva. Wel bleek dat de proefpersonen in de psilocybine groep tevredener waren met hun behandeling, minder uitvielen doorheen de studie en minder negatieve bijwerkingen ervaarden.
Hoe werkt het?
Onderzoek wijst uit dat psilocybine inwerkt op het serotonine systeem. Dit systeem is belangrijk voor de regulatie van onze emoties en is vaak verstoord bij mensen met een depressie. Ook serotonineheropnameremmers (SSRI’s), een bekende soort antidepressiva, werken hier op in. Het is echter nog onduidelijk hoe psilocybine en SSRI’s precies het serotonine systeem beïnvloeden en waarom dit leidt tot een daling van depressieve symptomen. Ook heeft onderzoek aangetoond dat gebruik van psilocybine hersenplasticiteit bevordert (de Vos et al., 2021) en de connectiviteit in de amygdala en prefrontale cortex veranderd (Mertens et al., 2020). Dit kan resulteren in een vernieuwde emotionele responsiviteit. Ook de neurologische veranderingen veroorzaakt door psilocybine en hun gevolgen voor depressieve symptomen moeten nog verder onderzocht worden.
Don’t try this at home
Er zijn wel degelijk gevaren verbonden aan het gebruik van psychedelica. Zo kunnen deze interageren met antidepressiva en bepaalde voedingssupplementen, wat kan leiden tot levensbedreigende situaties. Ook mensen met een kwetsbaarheid voor psychose, bipolaire stoornis of cardiovasculaire aandoeningen komen niet in aanmerking. Een grondige screening is dus noodzakelijk. Het grootste gevaar van de groeiende populariteit van psychedelica is volgens experten het risico dat individuen zelf gaan ‘dokteren’. Dit kan heel gevaarlijk zijn omdat een slechte trip, veroorzaakt door bijvoorbeeld te grote hoeveelheden psilocybine of de afwezigheid van begeleiding in een gecontroleerde setting, depressieve symptomen kan doen stijgen.
Conclusie
Experten in het veld zijn enthousiast over het gebruik van psychedelische behandelingen, zeker voor mensen die niet geholpen zijn met bestaande therapieën. Toch zijn deze behandelingen niet zonder risico’s en daarom is begeleiding van experten cruciaal. Bovendien is er een hoog prijskaartje aan verbonden en zijn er veel exclusiecriteria. Toekomstig onderzoek zal moeten uitwijzen of psychedelische therapie een aanvulling kan zijn op bestaande behandelingen voor depressie.
Dit artikel werd geschreven door Yentl Koopmans, onderzoeker aan KU Leuven. Dit blogbericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com/.
Referenties
Bruna, G., Watts, R., Baker-Jones, M., Murphy-Beiner Ashleigh, Murphy, R., Jonny, M., Allan, B., Erritzoe, D., & Nutt, D. J. (2021). Trial of Psilocybin versus Escitalopram for Depression. The New England Journal of Medicine, 384(15), 1402-1411. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2032994
Davis, A. K., Barrett, F. S., May, D. G., Cosimano, M. P., Sepeda, N. D., Johnson, M. W., Finan, P. H., & Griffiths, R. R. (2021). Effects of Psilocybin-Assisted Therapy on Major Depressive Disorder: A Randomized Clinical Trial. JAMA psychiatry, 78(5), 481–489. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2020.3285
de Vos, C., Mason, N. L., & Kuypers, K. (2021). Psychedelics and Neuroplasticity: A Systematic Review Unraveling the Biological Underpinnings of Psychedelics. Frontiers in psychiatry, 12, 724606. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2021.724606
Gaynes B. N. (2009). Identifying difficult-to-treat depression: differential diagnosis, subtypes, and comorbidities. The Journal of clinical psychiatry, 70 Suppl 6, 10–15. https://doi.org/10.4088/JCP.8133su1c.02
Mertens, L. J., Wall, M. B., Roseman, L., Demetriou, L., Nutt, D. J., & Carhart-Harris, R. L. (2020). Therapeutic mechanisms of psilocybin: Changes in amygdala and prefrontal functional connectivity during emotional processing after psilocybin for treatment-resistant depression. Journal of psychopharmacology (Oxford, England), 34(2), 167–180. https://doi.org/10.1177/0269881119895520
