Deze blogpost focust op het concept "hoogbegaafdheid" en bespreekt hierbij het Project TALENT in Vlaanderen.
De afgelopen week stond in Nederland en Vlaanderen in het teken van hoogbegaafdheid. Maar wat is dat eigenlijk, hoogbegaafdheid? En wat kenmerkt dan de kinderen en jongeren die we hoogbegaafd noemen? Is hoogbegaafd zijn eigenlijk gewoon een ander woord voor slim zijn? Of mogen we Nina Sterckx, onze 16-jarige landgenote die afgelopen weekend wereldkampioene gewichtheffen bij de jeugd werd, eigenlijk ook hoogbegaafd noemen? Ook al zouden de meeste lezers van deze blog dat misschien niet meteen doen…
Potentieel vs. prestaties
Tot op vandaag is er in de wetenschappelijke literatuur rond dit onderwerp best al stevig gediscussieerd over de definitie van het begrip ‘giftedness’, dat we verder in dit blogartikel zullen vertalen als ‘begaafdheid’. Een deel van deze onenigheid onder wetenschappers draait rond de vraag of je begaafd bent wanneer je over de mogelijkheid beschikt om sterke prestaties in een bepaald domein te leveren, dan wel of je pas begaafd mag genoemd worden wanneer je ook werkelijk tot sterke prestaties komt. Vandaag lijken de meeste wetenschappers de visie te onderschrijven dat begaafdheid verwijst naar een ontwikkelingspotentieel, waarbij het van een complex samenspel van factoren afhangt of dit potentieel zich ook vertaalt in sterke prestaties. Deze factoren kunnen zich binnen het individu situeren (bv. interesses, motivatie, zelfsturing, …), maar ook in de omgeving van het individu (bv. autonomie-ondersteuning door ouders, uitdagend aanbod op school, …). Welke factoren er dan juist voor zorgen dat begaafde kinderen hun potentieel ook waarmaken en wat je als leraar, ouder of therapeut kan ondernemen om kinderen daarin te begeleiden, wordt nog volop onderzocht. Misschien voer voor een toekomstig artikel op deze blog…
Algemene of domeinspecifieke begaafheid
Wetenschappelijke eensgezindheid is er wel over de stelling dat begaafdheid zich in verschillende domeinen kan situeren. Kinderen kunnen uitblinken op cognitief vlak – we spreken dan van cognitieve begaafde kinderen of van cognitief sterk functionerende kinderen – maar ook op creatief, sociaal, perceptueel of motorisch vlak. Denk bijvoorbeeld aan kinderen die in staat zijn tot uitzonderlijke muzikale, sportieve of tekenprestaties. Zelfs binnen één domein geldt dat begaafdheid zich al dan niet kan uitstrekken over het ganse domein. Zo kunnen kinderen op school cognitieve begaafdheid tonen in de meeste of zelfs alle vakken die ze volgen, maar kan het ook zijn dat begaafdheid zich vooral binnen het talige of het wiskundige domein manifesteert.
Cognitieve begaafdheid
Ondanks het feit dat er tientallen verschillende visies op en modellen van begaafdheid bestaan, lijkt er in de wetenschappelijke wereld toch enige eensgezindheid te gelden rond wat cognitieve begaafdheid precies inhoudt. Cognitief begaafde kinderen beschikken namelijk over een algemene mentale capaciteit die er voor zorgt dat zij, in vergelijking met leeftijdsgenoten, zeer goed kunnen:
• redeneren
• plannen
• problemen oplossen
• abstract denken
• complexe ideeën begrijpen
• snel leren en
• leren van ervaring
Met deze vaardigheden zijn cognitief begaafde kinderen bij uitstek in staat om de omgeving rondom hen heen te begrijpen, inzicht te verwerven en te ontdekken wat er gedaan moet worden in bepaalde situaties.
Project TALENT
Met Project TALENT proberen we beter zicht te krijgen op de ontwikkelings- en onderwijsnoden van cognitief begaafde kinderen. Het lijkt er immers op dat cognitief begaafde kinderen voor een deel dezelfde noden, behoeften en drijfveren hebben als gemiddeld begaafde kinderen, maar dat beide groepen op een aantal belangrijke punten ook grondig van elkaar verschillen. Hoe moet het onderwijs aan cognitief begaafde kinderen er dan precies uit zien? Hoe kunnen we begaafde kinderen ondersteunen in het waarmaken van hun potentieel en in het zich goed in hun vel voelen? Wat weten we vanuit de wetenschap al over wat werkt in de begeleiding van cognitief begaafde kinderen en jongeren met wie het minder goed gaat?
Meer weten?
Wil je graag verder kennismaken met Project TALENT, ga dan zeker eens een kijkje nemen op onze website.
Helemaal de smaak te pakken? Schrijf je dan als de bliksem in voor onze eerste TALENT-studiedag ‘Zorgen voor talent’ op 25 april 2019 in Leuven.
Project TALENT is een interuniversitair SBO-project dat wordt uitgevoerd door de KU Leuven, de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen. De pedagogische begeleidingsdiensten, Prodia, drie lerarenopleidingen en oudervereniging Bekina zijn als valorisatiepartners bij het project betrokken.
Deze blogpost werd geschreven door Pieter Verachtert en Sabine Sypré, valorisatiemedewerkers voor het project TALENT. Dit blogbericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com/.
