De basis van vaderliefde

Mannetjesmuizen die de afgelopen twee maanden niet hebben gepaard, vallen elke pasgeborene aan die hun pad kruist. Een seksuele ervaring verandert hun gedrag totaal: dan worden de muizen liefhebbende vaders.

Die switch gebeurt in een hersengebied in de hypothalamus, ontdekten Catherine Dulac (Harvard University) en haar collega’s, en ze wordt gestuurd door een gespecialiseerde sensor in de muizenneus die de geur van jonge muisjes waarneemt. De onderzoekers zagen dat de neuronen in dit gebied erg actief waren bij mannetjes- en vrouwtjesmuizen die ouderlijk, verzorgend gedrag vertonen. Ze waren veel minder actief bij ‘maagdelijke’ mannetjes. Vermoedelijk zorgt de signaaloverdracht vanuit de neus voor de onderdrukking van het verzorgende gedrag en de uiting van agressiviteit, menen de onderzoekers. Want als ze deze signaaloverdracht blokkeerden via genetische modificatie zagen ze de agressiviteit van de mannetjes tegenover jonge soortgenoten verminderen.

Om de precieze functie van de neuronen in de hypothalamus te onderzoeken, modificeerden ze muizen zo dat deze hersencellen spontaan afstierven. Dat zorgde voor een gebrekkige ouderlijke zorg, zowel bij mannetjes als bij vrouwtjes. De stimulatie van de neuronen met licht zorgde er dan weer voor dat ‘maagdelijke’ mannetjes hun aanvallen op jonge muisjes staakten en ‘verzorgende vaders’ werden.

De studie, die deze week gepubliceerd wordt in Nature, toont aan dat de circuits die agressie tegenover jonge muisjes stimuleren worden stilgelegd bij mannetjes die hebben gepaard. In de plaats daarvan worden neurale routes geactiveerd die ouderlijke zorg stimuleren. Dat mannetjes jonge soortgenoten omleggen, is alomtegenwoordig in het dierenrijk. Het bekendste voorbeeld is de leeuw, die welpjes doodt als hij zichzelf introduceert in een nieuwe groep. Een verklaring voor dit gedrag zoeken experts in het opvoeren van de eigen kansen op nakomelingen. Het doden van jonge zoogdieren zorgt ervoor dat de zoogperiode stopt en de moeder opnieuw vruchtbaar wordt. Niet toevallig komt het agressieve gedrag bij mannetjesmuizen vijftig dagen na hun laatste paring spontaan terug: exact de tijd die hun nakomelingen nodig hebben om geboren en gespeend te worden. (lg)