Placebo’s werken ook als je weet dat je een neppil krijgt. Sterker nog: ze werken zelfs als je die neppil gewoon in huis haalt, maar niet inneemt.
Waarom zou je chemische pillen nemen met allerlei nevenwerkingen als er een alternatief bestaat? Homeopathie, dat is een natuurlijke geneeswijze op basis van planten die al honderden jaren wordt gebruikt. Ik was student, verkeerde in alternatieve milieus en verruilde al snel mijn klassieke dokter voor een homeopaat. Vaarwel antibiotica, welkom kruiden …
Voor de intake trok mijn homeopaat liefst een uur uit, zodat ik het gevoel had dat mijn klachten – voornamelijk hoofdpijn – eindelijk serieus genomen werden. Toen ik last kreeg van blaasontstekingen, dronk ik sloten druppeltjes. En effectief: enkele dagen later waren die gewoonlijk verdwenen. En als dat écht niet lukte, kreeg ik alsnog een voorschrift voor die verguisde antibiotica.
Dat het plantenextract in homeopathische medicatie zo sterk is verdund dat er niets meer van terug te vinden is, wist ik pas enkele jaren later. Dat er absoluut geen wetenschappelijk bewijs is voor de werking ervan, ook. Redenen genoeg om de homeopathie vaarwel te zeggen.
Toch blijft het wonderlijk hoeveel mensen ermee genezen. Het bewijst hoe sterk het placebo-effect is. In sommige klinische studies sorteren placebo’s meer dan de helft van het effect van het werkzame middel waarmee ze vergeleken worden. Het geloof in een zogezegd medicijn kan wonderen doen, maar ook andere factoren dragen bij aan je genezing. Aandacht van een arts, de prijs van de behandeling, zelfs erfelijke aanleg (er is een gen ontdekt dat je vatbaarder maakt voor het placebo-effect). Misschien nog het vreemdste van alles: placebo’s werken ook als je weet dat je een neppil krijgt, en zélfs als je die neppil niet neemt maar gewoon in huis haalt. De werking verloopt langs dezelfde hersenpaden als de medicijnen die placebo’s moeten vervangen.
Waarom maken we niet vaker gebruik van deze kennis? Als arts hoef je je patiënten niets voor te liegen. Vertel ze eerlijk dat de behandeling die je wil voorschrijven niet meer, maar ook niet minder is dan een placebo. En dat die placebo hoogstwaarschijnlijk dezelfde werking zal hebben als een echt medicijn, maar wat minder sterk.
Het zou niet alleen veel medische kosten uitsparen, ook bijwerkingen zouden uitblijven – niet onbelangrijk voor wie veel medicatie slikt. Natuurlijk moet de veiligheid vooropstaan. Kanker zul je nooit genezen met een nepbehandeling – al kan het placebo-effect er ook in dat geval voor zorgen dat je sneller vooruitgaat.
En homeopathie? Voor onschuldige maar vervelende kwaaltjes kan het een uitstekend middel zijn. Het probleem is dat homeopaten beweren dat het echte medicatie is, en dat daardoor het gevaar bestaat dat je het ook gaat gebruiken bij levensbedreigende ziektes. Daarbij komt dat de producenten van homeo-pathische middelen miljarden verdienen met geschud water en suikerbolletjes. Geef mij dan maar een arts die me ofwel een eerlijk placebo voorschrijft, ofwel een medicijn waarvan de werking bewezen is.
Nog dit: Een alerte lezer/apotheker merkte op dat homeopathie niet altijd een plantaardige basis heeft. En dat klopt. Het is iets waar homeopaten zelf zelden mee zullen uitpakken, maar de 'oertinctuur' van homeopathische middelen kan ook chemisch zijn. Daarmee is ook de motivatie 'ik wil geen chemische medicijnen' om op deze alternatieve geneeskunde over te stappen, onderuitgehaald.
