Een man die een ijzeren staaf dwars door zijn hoofd kreeg, overleeft het ongeval maar ontwikkelt een andere persoonlijkheid.
Op 13 september 1848 krijgt de Amerikaanse spoorwegarbeider Phineas Gage een dramatisch ongeluk. Bij de aanleg van een nieuwe spoorlijn gaat een lading explosieven te vroeg af. Een ijzeren staaf van een meter lang doorboort zijn linkerwang en schiet er door zijn voorhoofd weer uit. Een groot deel van zijn linker frontale hersenkwab wordt geraakt. Phineas Gage overleeft het ongeluk en verliest zijn linkeroog. Zijn spraakvermogen en geheugen blijven intact.
Dorpsarts John Martyn Harlow bestudeerde als eerste deze case. In een rapport beschrijft hij hoe de slimme, evenwichtige man nu de balans tussen zijn intellectuele vermogens en zijn ‘dierlijke neigingen’ kwijt is geraakt. Hij is ‘niet langer Gage’, maar een ongeduldige, grove agressieveling. Het geval Phineas Gage wekt de nieuwsgierigheid van Dr. Bigelow (Harvard University), die hoopt via Gage meer te weten te komen over de werking van de hersenen.
Wat leerde de wetenschap?
In die tijd circuleerden er twee concurrerende visies op de werking van het brein. Dr. Harlow was ervan overtuigd dat bepaalde hersengebieden instaan voor een bepaalde functie. Dr. Bigelow zag meer in de opvatting dat het volledige brein bij ons denken en ons gedrag betrokken is. Bij hersenschade kan de rest van het brein dus compenseren. Beide kampen zagen in Phineas Gage het ultieme bewijs voor hun theorie. Vandaag weten we hoe complex het brein is en krijgen beide visies een beetje gelijk. Er zijn inderdaad veel hersengebieden met een specifieke functie, maar al die gebieden zijn onderling ook met elkaar verbonden. Het geval Phineas Gage heeft in elk geval meer licht geworpen op de functies van de frontale cortex, en het heeft hersenchirurgen gesterkt in de overtuiging dat zelfs grote operaties geen fatale gevolgen hoeven te hebben.
Uit recent bronnenonderzoek blijkt dat de persoonlijkheidsverandering van Phineas Gage wellicht maar tijdelijk was. Hij heeft na het ongeval nog gewerkt, onder meer als koetsier in Chili. Dat zou als agressieve, onbehouwen man niet vanzelfsprekend zijn geweest.
