Dementie: aftakeling op vele fronten

Het bekendste gevolg van dementie is geheugenverlies. We kunnen drie types onderscheiden:

- Om te beginnen gaat het kortetermijngeheugen geleidelijk verloren. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat de patiënt niet langer een boek kan lezen, aangezien hij/zij na een paar regels alweer is vergeten wat er aan het begin van de alinea stond.

- Ook het episodische langetermijngeheugen, dat er bijvoorbeeld voor zorgt dat we ons de eerste schooldag of de viering van onze zilveren bruiloft herinneren, wordt door de ziekte aangetast. Uit onderzoek is gebleken dat dat al begint jaren voordat andere symptomen zich duidelijk beginnen te manifesteren. Herinneringen aan de kinder- en tienerjaren verbleken als laatste.

- En ten derde gaat ook het zogeheten prospectieve geheugen achteruit: de patiënten kunnen zich vaak niet meer herinneren wat ze van plan waren op een later tijdstip te doen, bijvoorbeeld hun medicijnen innemen.

Dementie tast echter ook andere cognitieve functies aan, zoals het concentratievermogen, het spraakvermogen, het vermogen om taal te begrijpen en het oriëntatievermogen. De combinatie van al die symptomen leidt ertoe dat de patiënt zich in het dagelijks leven niet meer zelfstandig kan redden. Het valt familieleden bijvoorbeeld vaak al in een betrekkelijk vroeg stadium op dat de persoon in kwestie niet meer met geld kan omgaan of in de supermarkt niet meer kan vinden wat hij/zij zoekt. Na verloop van tijd doen de problemen zich op alle gebieden voor: de patiënt heeft dan ook hulp nodig bij het koken, aankleden en zich wassen.

Naarmate de ziekte voortschrijdt, veranderen bovendien het gedrag en de belevingswereld van de patiënt, wat de mantelzorgers vaak als bijzonder belastend ervaren. De patiënt is bijvoorbeeld het ene moment somber en lusteloos, en het volgende moment – zonder aanwijsbare reden – plotseling boos en agressief. Bovendien zijn de patiënten vaak erg rusteloos en worden ’s nachts actief. Soms lopen ze ook weg. In een gevorderd stadium van dementie beseffen ze uiteindelijk niet meer dat ze ziek zijn.