De orgasmekloof is groot: waar 90 tot 95 procent van de mannen bijna altijd een orgasme ervaart bij penetratieseks, kan slechts 30 procent van de vrouwen hetzelfde zeggen. Hoe komt dat? En wat kunnen ze eraan doen?
Waarom komen vrouwen minder vaak klaar dan mannen?
‘Het probleem ligt voor een groot stuk aan de steeds engere definitie van heteroseks’, vertelt Ellen Laan, hoogleraar seksuologie aan de Universiteit van Amsterdam en samen met Rik van Lunsen auteur van het boek Seks! Een leven lang leren. ‘Tegenwoordig worden heteroseks en penetratieseks – of dus penis-in-vaginaseks – beschouwd als synoniemen’, vertelt ze. ‘Maar eigenlijk is dat het type seks waarbij mannen het meest aan hun trekken komen. Zodra de man een erectie heeft is penetratieseks de beste manier om de penis te stimuleren.’
Vrouwen kunnen wel klaarkomen tijdens penetratieseks, maar alleen als ze helemaal opgewonden zijn voor ze eraan beginnen. Want net als een penis bestaat de inwendige clitoris uit zwellichamen die zich bij opwinding vullen met bloed. ‘Pas wanneer alle structuren vanbinnen goed opgezwollen zijn, kan de penis de inwendige clitoris stimuleren en kunnen vrouwen klaarkomen bij penetratieseks’, aldus Laan. ‘Dikwijls beginnen vrouwen aan penetratieseks wanneer de zwellichamen van hun inwendige clitoris nog lege zakjes zijn. De penis stimuleert dan alleen hun minder gevoelige vaginawand, en daar hebben ze niks aan. Dit is puur genitale anatomie, het zou basiskennis moeten zijn. Helaas lijkt dat nog lang niet het geval te zijn.’
Waarom hebben lesbische vrouwen meer orgasmes dan heterovrouwen?
Recent vond een Amerikaans onderzoek plaats met meer dan vijftigduizend deelnemers. Daaruit bleek dat 65 procent van de heterovrouwen klaarkwam wanneer de seks ruimer ging dan enkel penetratie – een verdubbeling tegenover het aantal vrouwen dat een orgasme kreeg bij penetratieseks.
Bij lesbische vrouwen ging het zelfs om 86 procent, terwijl zij anatomisch uiteraard in niets verschillen van heterovrouwen. ‘Dat zie ik ook in mijn praktijk’, zegt Laan. ‘Lesbische vrouwen komen aanzienlijk vaker klaar dan heterovrouwen. Vingers zijn veel handiger in het bespelen van de clitoris dan een penis. Dildo’s of andere penissurrogaten komen er zelden aan te pas.’
‘De meeste mannen zijn er nog altijd van overtuigd dat ze vrouwen alleen met hun penis genot kunnen verschaffen’, aldus Laan. ‘Het idee dat ze de clitoris misschien beter door hun vingers kunnen stimuleren, vinden mannen meestal niet zo leuk. Zelfs vrouwen hebben vaak het gevoel dat het maar wat behelpen is als ze extra clitorale stimulatie nodig hebben.’
Vrouwen moeten volgens Laan geen genoegen nemen met penetratieseks als ze dat niet lekker vinden. ‘Zin in seks ontstaat alleen als je de ervaring hebt dat het belonend is. Als je altijd naar een restaurant gaat waar je het eten niet lekker vindt, dan heb je ook geen zin om telkens op die plek te gaan eten. Met seks is dat niet anders.’
Waarom is penetratieseks vaak pijnlijk voor vrouwen?
Dikwijls weten vrouwen en mannen niet dat seksuele opwinding ervoor zorgt dat de vagina vochtig wordt. Doorheen de dunne huid van de vaginawand loopt een wijdvertakt netwerk van bloedvaatjes. Bij opwinding vullen die zich met bloed. In de kleinste bloedvaatjes wordt de druk zo hoog dat er bloedplasma door de vaatwand en door de dunne huid naar buiten wordt geperst, waardoor de vagina vochtig wordt.
‘Dat is geen onbelangrijk detail’, zegt Laan. In haar praktijk ziet ze hoe vooral jonge vrouwen pijn hebben bij penetratie. Vaak is dat te wijten aan een te droge of weinig opgewonden vagina. Dat veel vrouwen ten onrechte denken dat ze glijmiddel nodig hebben, is volgens haar een teken aan de wand. ‘Als vrouwen de tijd nemen om opgewonden te geraken, dan krijgen ze altijd een vochtigheidsreactie, zelfs na de menopauze.’
Wat is het nut van een orgasme?
Over het nut van mannelijke orgasmes bestaat geen twijfel: zonder orgasme geen zaadlozing, geen bevruchting en geen voortplanting. Bij de vrouw lopen de meningen uiteen. ‘Uit beelden blijkt dat bij opwinding de grootte maar ook de vorm en ligging van de geslachtsorganen verandert’, zegt D’Herde. ‘De buitenste schaamlippen worden groter en langer, waardoor de toegang tot de vagina groter wordt. Het achterste deel van de vagina gaat zich tentvormig verbreden waardoor de ingang van de baarmoeder vergroot. Opwinding bij de vrouw kan dus bijdragen tot een verhoogde kans op bevruchting.’
Uiteraard is een orgasme vooral nuttig als bron van genot. En daar hebben vrouwen een streepje voor. ‘Bij een orgasme komt prolactine vrij. Bij mannen verhindert dat hormoon dat ze onmiddellijk een volgend orgasme kunnen krijgen’, zegt D’Herde. Bij jongvolwassen mannen duurt het interval maar enkele minuten, bij ouderen houdt het langer aan. Ook bij vrouwen stijgt het prolactinegehalte nadat ze zijn klaargekomen, maar het heeft nauwelijks of zelfs geen effect. Zij kunnen meerdere keren na elkaar klaarkomen. Bovendien bouwt het genot zich bij elk orgasme op.
Hoe komt het dat de kennis over het vrouwelijk orgasme zo beperkt is?
Tekenend zijn de handboeken natuurwetenschappen in het secundair onderwijs. Scholieren leren alleen dat de clitoris een gevoelig knopje is bovenaan de vulva, het uitwendige deel van het vrouwelijke geslachtsorgaan. De inwendige structuur van de clitoris wordt volledig genegeerd. Ook opvallend: tot nu toe beschreven de handboeken de geslachtsorganen vooral als voortplantingsorgaan, terwijl meer dan 99 procent van ons seksuele gedrag daar niet op is gericht. Ze verstrekken uitgebreid informatie over de risico’s van seks, zoals een ongewilde zwangerschap of seksueel overdraagbare aandoeningen. Het genot dat met seks gepaard gaat lijkt volgens deze boeken niet te bestaan. In het secundair onderwijs is er eindelijk verandering op komst. ‘Voor het schooljaar 2022-2023 brengen we in het kader van de onderwijshervorming nieuwe leermiddelen biologie en natuurwetenschappen uit’, zegt Tess Poppe van de educatieve uitgeverij Van In. ‘Er zal gelijke aandacht zijn voor het mannelijke en het vrouwelijke geslachtsorgaan.’
Het gebrek aan kennis over het vrouwelijke lichaam ligt uiteraard niet alleen aan de schoolboeken. Volgens Laan is het ook grotendeels te wijten aan aangeleerde opvattingen, normen en waarden. ‘Veel mensen zijn ervan overtuigd dat vrouwen minder seksuele wezens zijn dan mannen. Dat is onzin. Aan die opvatting gaat een eeuwenlange geschiedenis vooraf. Vrouwelijke seksualiteit werd gezien als iets gevaarlijks. Vrouwen werden weggezet als verleidsters die mannen afleidden van hun maatschappelijke verantwoordelijkheden. Vrouwen hebben geleerd dat het heel wat negatieve consequenties heeft als ze hun lust belangrijk vinden. Als ze dat wel doen, worden ze weggezet als slet. Ze masturberen ook veel minder vaak dan jongens en beginnen daar later mee. Bij meisjes wordt het immers nog altijd veel minder geaccepteerd dat ze aan hun lijf zitten. Het maakt dat vrouwen ook zelf vaak het belang van hun eigen lust bagatelliseren. Ze beweren dat het niet zoveel uitmaakt of ze nu klaarkomen of niet, zolang hun partner maar gelukkig is. Heel wat vrouwen faken een orgasme, omdat het helpt om hun partner te laten klaarkomen. Zo’n houding is schadelijk voor hun eigen plezier.’
Door hun anatomie hebben jongens een veel grotere kans om uit zichzelf te ontdekken hoe opwinding voelt. ‘Tegen de tijd dat ze twee zijn en staand hebben leren plassen, hebben ze hun penis al goed leren kennen. Gaandeweg en spelenderwijs ontdekken ze wat ze lekker vinden’, zegt Chloé De Bie. Ze is klinisch seksuoloog, woordvoerder van de Vlaamse Vereniging voor Seksuologie en auteur van het boek En ze leefden nog lang en gelukkig. ‘Zodra een man zich geil voelt, krijgt hij direct visuele feedback omdat zijn penis nu eenmaal zeer zichtbaar is – zelfs met kleren aan. Meisjes en vrouwen hebben veel minder snel door dat ze opgewonden zijn. Ze kunnen niet zien dat hun inwendige clitoris aan het opzwellen is en moeten al heel alert zijn om dat te voelen. En zelfs als ze voelen dat ze vochtig worden is het vaak niet hun eerste gedachte dat ze opgewonden zijn. Ze denken eerder dat ze hun maandstonden hebben, niet meteen de meest erotische gedachte.’
Hoe veilig zijn schaamlipcorrecties?
Uit onderzoek blijkt telkens weer dat veel vrouwen hun eigen geslachtsorganen nog nooit goed hebben bekeken en dus nauwelijks weten hoe ze eruitzien. Heel wat vrouwen worstelen met de mythe dat de binnenste schaamlippen kleiner moeten zijn dan de buitenste, en dat ze er zeker niet tussenuit mogen steken. ‘Vroeger werden de binnenste schaamlippen de kleine schaamlippen genoemd en de buitenste de grote’, aldus D’Herde. Aan die oude benaming hing een connotatie van grootte vast, zodat vrouwen konden denken dat ze niet normaal waren als de verhoudingen bij hen eerder omgekeerd waren. ‘Sommigen laten zich ook nu nog opereren vanuit onzekerheid, terwijl er zelden iets mis is met hun schaamlippen’, zegt De Bie.
Zulke operaties zijn niet zonder gevaar. ‘Ze zijn vaak nefast voor het seksleven, want ze vergroten het risico op pijn bij penetratie’, zegt Laan. ‘Bovendien kunnen een aantal functies verloren gaan bij de verwijdering van de vulvalippen. In niet-opgewonden toestand beschermen ze het kwetsbare weefsel van de vagina en vormen ze een barrière tegen onwelkome bacteriën. Bij opwinding zwellen ze op, maken ze de opening van de vagina groter en prikkelen ze ook de glans waarmee ze verbonden zijn.’
Bestaat de G-spot nu wel of niet?
De g-plek – vernoemd naar Duits gynaecoloog Ernst Gräfenberg – verwijst naar een erogene zone in de wand van de vagina.‘Over de g-spot bestaat heel wat controverse in de anatomische literatuur’, zegt D’Herde. ‘Hij is nog niet in de anatomische handboeken opgenomen. Daarvoor moeten we eerst een overeenkomstige anatomische structuur vinden. Tal van onderzoekers gingen al op zoek naar een rijk bezenuwde erogene structuur, tot nu toe zonder resultaat.’
‘Er is inderdaad nooit een bewijs gevonden dat zich op die plek een apart orgaantje bevindt’, zegt Laan. ‘Mogelijk gaat het over het zwelweefsel dat achteraan de clitoris om de plasbuis heen zit en pas opzwelt als je opgewonden bent. Geen enkele vrouw hoeft zich af te vragen of ze nu wel of geen g-plek heeft, want iedereen heeft dat zwelweefsel. Je kunt het wel alleen voelen als je opgewonden bent.’
Wat hebben de clitoris en de penis gemeen?
‘De penis en clitoris ontwikkelen zich bij een embryo uit een gemeenschappelijke knobbel, de genitale tuberkel’, vertelt Katharina D’Herde, die aan de UGent anatomie doceert. ‘Op zijn geheel is de clitoris ongeveer even groot als de penis.’
‘Drie zwellichamen dragen bij aan de bouw van de penis. Twee daarvan, de corpora cavernosa, vind je ook in de buitenste zwellichamen van de clitoris. Centraal in de penis zit een derde zwellichaam, het corpus spongiosum, dat uitloopt in de eikel. Bij de vrouw komt dat overeen met de bulbus vestibuli, een gepaard zwellichaam waarvan de uitlopers aan beide zijden van de vagina onder de schaamlippen liggen. Ze maken samen deel uit van de glans, het buitenste topje van de clitoris.’
‘Net zoals een opgewonden man een erectie krijgt doordat de penis zich vult met bloed, vullen de zwellichamen van de clitoris zich bij opwinding met bloed. Ze beschermen de plasbuis en de vagina als twee grote airbags tegen beschadiging bij penetratie.’
‘De binnenste schaamlippen van de vrouw zijn bij de man vergroeid en vormen de plasbuis in de penis. Ook de buitenste schaamlippen van de vrouw zijn bij de man vergroeid en vormen samen de balzak. De centrale naad die over het scrotum loopt is nog een overblijfsel van die vergroeiing. De voorhuid van de penis is de tegenhanger van de clitorishoed. De glans van de clitoris is intens voorzien van zenuwuiteindes, net als de eikel van de penis. Die zenuwen zijn relatief dik voor het orgaan waar ze doorheen lopen, waardoor beide uiteinden uitermate gevoelig zijn.’
