De nieuwste rage op school zijn ‘fidget spinners’, een soort handtol. Het speelgoed zou ook helpen tegen ADHD. Maar klopt dat wel?
De ‘fidget spinners’ kunnen sommige kinderen met ADHD helpen, maar hard, wetenschappelijk bewijs is er niet
De makers van de handtol claimen dat hun speeltje helpt bij ADHD. De "fidget spinners" draaien makkelijk rond in je hand en zijn hypnotiserend om naar te kijken. Bovendien kosten ze weinig en zijn ze beschikbaar in allerlei bonte kleuren en vormen. Meer hebben kinderen niet nodig om voor deze hype te vallen. Maar het geclaimde nut voor kinderen is betwistbaar.
In wetenschappelijke literatuur is er weinig te vinden over de effectieve werking. 'Er gaan een aantal hypotheses rond om de zogenaamde werking van de spinners te verklaren,' zegt Inez Buyck, postdoctoraal onderzoekster aan de KU Leuven. 'Een eerste veronderstelling gaat ervan uit dat de bewegingen die kinderen maken met de spinners zorgen voor een stijging van dopamine in de hersenen, wat kan leiden tot een hogere concentratie. Deze verklaring is gebaseerd op de theorie dat kinderen met ADHD mogelijk concentratieproblemen hebben door een tekort aan dopamine en dat beweging helpt om deze stof aan te maken.'
'Volgens een tweede hypothese zouden spinners zorgen voor een betere concentratie omdat het kinderen met ADHD helpt om hun zintuiglijke overprikkeling beter te beheersen. Dit gebeurt door zich te focussen op de spinner. Deze verklaring vertrekt vanuit de vaststelling dat kinderen met ADHD vaak afgeleid zijn door dingen die ze opmerken in hun omgeving. Op zich klinken deze verklaringen vanuit theoretisch oogpunt niet helemaal onlogisch maar ze zijn niet gestaafd met onderzoek.' Ze pleit voor verder onderzoek naar de effecten voor producenten mogen beweren dat de speeltjes helpen tegen concentratieproblemen.
De laatste hypothese lijkt wel te kloppen volgens Ria Van den Heuvel van de vzw Zit Stil. 'Voor hyperactieve kinderen kan zo’n speeltje een hulpmiddel zijn om die onrust uit te werken op het speeltje. Maar dat geldt niet voor elk kind met ADHD. Bovendien maken de spinners vaak veel lawaai en kunnen hen en hun omgeving daardoor afleiden.'
In de Verenigde Staten en Verenigd Koninkrijk worden de spinners in verschillende scholen geweerd. Vooral vanwege het afleidend karakter van de fidget spinners. Maar ook het gebrek aan wetenschappelijk onderzoek naar eventuele positieve effecten leidde daartoe. Marijke Van Bogaert van het Vlaams Katholiek Onderwijs zegt geen scholen te kennen waar de fidget spinners verboden zijn op de speelplaats of klaslokaal. 'Elke school bepaalt dat zelf, maar ik kan goed aannemen dat de speeltjes in een klaslokaal afleiden en dus daar niet toegelaten zijn.'
De fidget spinners zijn dus hippe speeltjes die sommige kinderen met ADHD kunnen helpen. Maar hard, wetenschappelijk bewijs is er nog niet. Wegens het lawaai dat zo’n speeltje maakt, leidt het de aandacht af. Ria van Den Heuvel raadt kinderen met ADHD aan om een kneedgom te gebruiken. 'Die is beter en maakt uiteraard geen lawaai. En het helpt hen die onrust te controleren.'
