De bevindingen helpen beter begrijpen waarom psychiatrische problemen en immuunstoornissen geregeld samen voorkomen.
Het was al langer bekend dat sommige immuunziektes de kans op psychische problemen vergroten. En andersom: mentale stoornissen kunnen immuun aandoeningen uitlokken. Zo bleek bijvoorbeeld uit een Zweeds bevolkingsonderzoek uit 2021 dat inflammatoire darmziekten, zoals de ziekte van Crohn, de kans op psychiatrische stoornissen en zelfmoordpogingen verhogen. En ook onderzoek uit 2015 waarin gegevens van de gehele Deense bevolking werden bestudeerd, wijst uit dat depressies gepaard gaan met een verhoogde kans op verschillende auto-immuunziektes. Ook was er al eerder genetische overlap gevonden tussen verschillende immuunziektes en psychische aandoeningen.
Toch is nog onduidelijk waarom immuunziektes en psychische problemen vaak samen voorkomen. Mogelijk ligt er één biologisch mechanisme ten grondslag aan zowel de psychische problemen als de immuunziekte. Maar het kan ook dat de ene aandoening de andere uitlokt. Amerikaanse onderzoekers, onder meer verbonden aan Yale University, analyseerden data van meerdere genetische onderzoeken om de samenhang beter te kunnen begrijpen.
Ze bekeken genetische gegevens van veertien psychische aandoeningen, zoals anorexia en depressie en van dertien immuun-gerelateerde ziekten, zoals astma en reuma. Ook keken ze nog naar een aantal risicofactoren voor het ontwikkelen van een psychische stoornis of immuunziekte zoals gewicht, beweging en rookgedrag.
Uit de resultaten blijkt dat er op meerdere vlakken genetische overlap bestaat tussen psychische aandoeningen en immuunziektes. Zo kwam onder meer naar voren dat depressie en astma gemeenschappelijke genvarianten hebben, en schizofrenie en de ziekte van Crohn.
Kip en ei
‘Dit onderzoek bevestigt het idee dat er een duidelijk link is tussen psychische aandoeningen en immuunziekten,’ vertelt Hemmo Drexhage, emeritus hoogleraar Medische Immunologie (Erasmus Universiteit Rotterdam), niet betrokken bij het onderzoek. ‘Hoe alles precies in elkaar steekt, weten we nog niet, maar daar zijn wel ideeën over.’ Zelf is hij ervan overtuigd dat de meeste ernstige psychiatrische aandoeningen hun oorsprong in het immuunsysteem vinden. ‘Er is overtuigend aangetoond dat mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen verhoogde levels van cytokines (stoffen die belangrijk zijn voor de afweer, red.) hebben en dat hun T-cellen (afweercellen, red.) vervroegd verouderd zijn. Dat kan zowel leiden tot een soort ontstekingsachtige ontregelingen in het brein en dus tot psychiatrische problemen alsook tot auto-immuniteit.’ Volgens Drexhage zijn er mogelijk een aantal genetische factoren vereist om ziek te worden en een aantal die de kans verhogen. ‘Ook omgevingsfactoren, zoals obesitas, stress, jeugdtrauma’s of infecties in de baarmoeder verhogen de kans om daadwerkelijk ziek te worden.’
Door verder te onderzoeken waar de gevonden genetische factoren een rol in spelen, kan de link tussen immuunstoornissen en psychische aandoeningen uiteindelijk beter in kaart worden gebracht.
De bevindingen zijn gepubliceerd in JAMA Psychiatry.
