Bij zowel maag-darmziekten als psychische stoornissen zijn heel wat dezelfde genen betrokken. Dat blijkt uit een genoombrede associatiestudie uitgevoerd door onderzoekers aan Shadong University en University of Michigan. De bevindingen versterken ook het idee van de hersen-darm as.
In hun genoombrede associatiestudie vonden onderzoekers van Shadong University en University of Michigan uitgebreide genetische overlappingen tussen vier maag-darmziekten (inflammatoire darmziekten, prikkelbare darm syndroom, maagzweer en reflux) en zes psychische stoornissen (schizofrenie, bipolaire stoornis, depressie, ADHD, posttraumatische stressstoornis en anorexia nervosa). Heel wat dezelfde genen zijn betrokken bij zowel de onderzochte maag-darmziekten als bij de psychische stoornissen. De bevindingen versterken ook het idee van de hersen-darm-as en kunnen volgens de onderzoekers een nieuw inzicht bieden in de interventie- en behandelingsdoelen van maag-darmziekten en psychische stoornissen.
Daniel Keszthelyi is maag-, darm- en lever-arts en hoogleraar in de Maag-, Darm- en Leverziekten bij Maastricht UMC+. Hij doet zelf onderzoek naar onder andere prikkelbare darm syndroom en is blij met de resultaten van deze associatiestudie. ‘Ik ben altijd enthousiast over onderzoek dat buiten de lijntjes kleurt’, zegt hij. ‘In de geneeskunde is iedereen namelijk erg gefocust op zijn eigen vakgebied. De cardioloog focust enkel op het hart en de gastroloog enkel op de maag en darmen. Dat maakt het soms moeilijk om overstijgend te kijken naar bepaalde symptomen of ziekten. Klachten als hartkloppingen, diarree en kortademigheid kan je vaak linken aan angst en depressie. Maar als de cardioloog je hart onderzoekt en die in orde blijkt, sta je weer onmiddellijk buiten. We mogen niet vergeten dat de organen niet alleen maar een soort van samenklontering in het lichaam vormen, maar dat er bovenaan ook nog een hoofd zit dat veel bepaalt. Daarom is een studie zoals deze zeer welkom. De resultaten helpen ons te begrijpen hoe organen samenwerken.’
Breder durven kijken
Dat de bevindingen het idee van de hersen-darm-as versterken, beaamt Daniel Keszthelyi. ‘Het is eigenlijk een onbekend terrein’, zegt hij. ‘Het lastige is dat er geen methodes zijn om die hersen-darm-as te onderzoeken en in kaart te brengen. Je kan er geen scan van maken. In deze studie hebben de onderzoekers voornamelijk gekeken naar associatie, dat is een verband tussen twee verschillende dingen, in dit geval maag-darmziekten en psychische stoornissen. Ze zagen dat er een grote overlap zit tussen de genen die bij beide groepen betrokken zijn. Maar de causaliteit, of de maag-darmziekten nu veroorzaakt worden door de psychische stoornissen of andersom, is niet duidelijk. Wat de studie suggereert, is dat er een gezamenlijke genetische basis is, wat ervoor kan zorgen dat de ene persoon sneller zulke ziekten ontwikkelt dan de andere.’
Volgens Keszthelyi is er wel een belangrijke kanttekening bij het onderzoek. ‘Ze hebben angststoornis niet mee ondergebracht in de groep psychische stoornissen en dat vind ik jammer. Ik had namelijk veel associatie verwacht tussen angst en maag-darmziekten. Als je bijvoorbeeld een aandoening hebt aan je slokdarm, waardoor je veel moeite hebt met slikken, eten soms blijft vasthangen en je moet overgeven, kan je een angst ontwikkelen voor slikken. Die angst gaat over een lichamelijke klacht. Maar je kan ook lichamelijke klachten ontwikkelen door een angststoornis, zoals diarree of hartkloppingen.’
‘Dat er meer onderzoek nodig is, is altijd een mooie conclusie, ook in dit geval’, aldus Keszthelyi. ‘Maar de maatschappelijke discussie die kan volgen op een studie als deze is zeer belangrijk. Zowel patiënten als artsen moeten breder durven kijken naar bepaalde klachten. We moeten ervoor open staan om verder te kijken dan ons eigen vakgebied en het orgaan waarin we gespecialiseerd zijn.’
