Helpen is geen keuze, maar een reflex

Iemand in nood helpen, is geen bewuste beslissing.

Je loopt over straat en opeens zakt een vrouw in elkaar. Hoe meer anderen er in de buurt zijn, hoe kleiner de kans dat je haar te hulp schiet. Dat heet het omstandereffect. Dat effect was tot nu toe alleen binnen de sociale psychologie onderzocht. Ruud Hortensius onderzocht nu wat er gebeurt in het brein van een omstander.

Hij stelde proefpersonen via virtual reality bloot aan een voorval terwijl hij een scan maakte van hun hersenen met fMRI. Daaruit blijkt dat de hersengebieden die belangrijk zijn voor automatische reacties op situaties actief worden.

‘Mijn onderzoek laat zien dat het omstandereffect op een reflexmatig niveau plaatsvindt’, concludeert hij. En dus geen bewuste beslissing, zoals eerder werd gedacht. ‘Het is een effect waar wij ons weinig van bewust zijn en waar wij weinig controle over hebben. De aanwezigheid van omstanders vergroot deze reflexmatige reacties, die zich uiten in persoonlijk ongemak en in een bevriezingsrespons.’

Of je iemand helpt of niet, is dus vooral een reflex. Maar het is mogelijk om die reflexen te trainen, meent Hortensius. Dit zou kunnen helpen bij het trainen van hulpverleners en politieagenten. ‘Door gebruik te maken van virtual reality is het mogelijk om mensen systematisch in situaties te plaatsen en hen zo nieuwe reflexen aan te leren’, vertelt hij. (ev)

In Eos Psyche&Brein, nummer 2 van dit jaar, focussen we onder andere op het kinderbrein. Baby's en jonge kinderen kunnen in korte tijd tal van vaardigheden leren. Hun hersenen zijn buitengewoon kneedbaar. Wetenschappers hebben ontdekt dat het mogelijk is het volwassen brein iets van die plasticiteit terug te geven.

U kunt het HIER online bestellen.