Wie ouder wordt, krijgt doorgaans te maken met cognitieve achteruitgang. Zo verslechtert het geheugen en vermindert de concentratie. Steeds meer onderzoek wijst uit dat het immuunsysteem daar mogelijk een rol in speelt.
Uit Amerikaans onderzoek blijkt nu dat een specifiek eiwit betrokken bij de immuniteit van het brein mogelijk meespeelt bij die gezonde cognitieve veroudering, maar ook bij de ziekte van Alzheimer. Het gaat om de zogenoemde C-C chemokine receptor type 7 (CCR7). Dat eiwit wordt aangemaakt door T-cellen, afweercellen, in de hersenvliezen. De hersenvliezen bestaan uit drie vliezen die tussen het brein en de schedel liggen en samen vormen ze een soort afweersysteem van de hersenen. Het eiwit komt vervolgens in de hersenen terecht waar het neuronen kan beïnvloeden.
‘We hebben lang gedacht dat de hersenen eigenlijk geen immuunsysteem hadden’
De wetenschappers bekeken het eiwit in oudere en jongere muizen en in muisjes met alzheimer. Ze zagen dat de oudere muisjes minder CCR7 aanmaakten en dat dat samenging met cognitieve achteruitgang. Ook concluderen ze dat muizen met alzheimer én minder CCR7 er slechter aan toe zijn dan de diertjes met meer CCR7. De alzheimermuizen met minder CCR7 hadden meer ophopingen van het eiwit bèta-amyloïd in hun hersenen, wat typisch is voor de ziekte van Alzheimer. De onderzoekers gaven de oudere muisjes ook een behandeling waardoor CCR7 weer toenam en zagen dat daarmee ook de cognitieve prestaties verbeterden.
Schoonspoelen
Het is een interessant onderzoek, vindt Elly Hol, hoogleraar aan het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU). ‘We hebben lang gedacht dat de hersenen eigenlijk geen immuunsysteem hadden,’ legt ze uit. ‘Nu komen we er steeds meer achter dat er in de hersenvliezen allerlei afweercellen zitten die stoffen kunnen uitscheiden die de hersencellen beïnvloeden.’ Hol: ‘CCR7 beïnvloedt hoogstwaarschijnlijk het zogenoemde glymfatische systeem, een soort vloeistofstroom door het brein die allerlei afvalstoffen, waaronder bèta-amyloïd opruimt.’
Wat de bevindingen mogelijk kunnen betekenen voor patiënten met alzheimer is nog onduidelijk. ‘Mogelijk begint alzheimer niet met het opstapelen van bèta-amyloïd in het brein, maar met minder afgifte van CCR7 waardoor bèta-amyloïd minder goed wordt opgeruimd’, zegt Hol. ‘Als dat het geval is zou je het immuunsysteem bijvoorbeeld kunnen boosten. Maar daarvoor is eerst meer onderzoek nodig. Tot die tijd is het vooral verstandig gezond te eten, voldoende te slapen en te bewegen om cognitief gezond te blijven.’
