Kijk met een kritische blik naar de westerse schoonheidsidealen en laat je inspireren door enkele tips om een positiever lichaamsbeeld te verkrijgen.
Schoonheidsidealen en lichaamsontevredenheid bij jongeren en jongvolwassenen
Wat zie je wanneer je naar jezelf in de spiegel kijkt?
Wanneer je deze vraag stelt aan jongeren en jongvolwassenen, zullen velen onder hen aangeven dat ze ontevreden zijn over 1 of meerdere aspecten van hun eigen lichaam. Jongeren vinden het namelijk erg belangrijk wat anderen van hun lichaam denken en ze idealiseren een perfect uiterlijk en proberen schoonheidsidealen na te streven. Het schoonheidsideaal voor meisjes betreft een erg slank lichaam met zo weinig mogelijk vet en voor jongens is vooral een slank en gespierd lichaam belangrijk. Sommigen willen graag een slank lichaam met zo weinig mogelijk cellulitis, een egale huid zonder acné of striemen, terwijl anderen bijvoorbeeld ronde billen of een gespierd lichaam idealiseren.
De maatstaf van het schoonheidsideaal is echter moeilijk na te streven, waarbij de meeste lichamen van jongeren afwijken van de onrealistische ideaalbeelden wat vaak leidt tot lichaamsontevredenheid.
Lichaamsontevredenheid bij jongeren is zo sterk aanwezig dat het eerder een norm is dan uitzondering, althans toch bij meisjes. Recent onderzoek toont aan dat ondanks het feit dat lichaamsontevredenheid doorheen de jaren stijgt bij jongens, het voornamelijk meisjes zijn die zich zorgen maken over hun uiterlijk.
De risico’s van lichaamsontevredenheid
Lichaamsontevredenheid zorgt voor heel wat twijfels, zorgen en negatieve emoties bij jongeren, maar daarnaast is het een belangrijke risicofactor voor eetproblemen. Individuen die ontevreden zijn over hun lichaam, kunnen bijvoorbeeld diëten of extreem gaan sporten om hun lichaam dichter bij het schoonheidsideaal te brengen.
Individuen die hun eigen lichaam op een negatieve manier ervaren, ervaren hun eigen lichaam ook vaker als een object. Zo beelden jongeren zich in hoe hun eigen lichaam eruitziet voor anderen (alsof ze naar zichzelf kijken van buitenaf). Het sterker ervaren van je lichaam als een object, kan de drempel verlagen om je eigen lichaam pijn te doen of niet goed voor je lichaam te zorgen (zoals bij eetproblemen, zelfverwonding en zelfs suïcidedreiging).
Positief lichaamsbeeld
In de preventie en behandeling van lichaamsontevredenheid en de risico’s die hiermee gepaard gaan, wordt er meer en meer ingezet op het
promoten van een positief lichaamsbeeld.
Positief lichaamsbeeld verwijst naar het accepteren van je eigen lichaam, gewoon zoals het is, ondanks aspecten die afwijken van schoonheidsidealen.
Personen met een positief lichaamsbeeld beoordelen hun eigen lichaam op een positieve manier en tonen respect ten opzichte van hun eigen lichaam.
Het promoten van een positief lichaamsbeeld is een complex gegeven en vraagt ook tijd. Stap voor stap kan je enkele kleinen dingen uitproberen die mogelijks leiden tot een positiever lichaamsbeeld.
Enkele tips voor een positiever lichaamsbeeld
Je lichaam is meer dan het uiterlijk alleen
Zoals eerder omschreven, kunnen we focussen op het uiterlijk en onszelf afmeten aan de heersende schoonheidsidealen. Vaak zijn mensen kwaad op hun eigen lichaam of zijn mensen teleurgesteld in zichzelf omdat de pogingen om het lichaam te veranderen maar niet willen werken.
Echter, we kunnen ook op een andere manier naar ons lichaam kijken door te focussen op lichaamscompetenties. Hierbij wordt de focus van “Hoe ziet mijn lichaam er uit” verlegd naar “Wat kan mijn lichaam?”. Door minder te focussen op het uiterlijk, kan je proberen te appreciëren wat je lichaam dagdagelijks voor je doet. Je lichaam zorgt er bijvoorbeeld voor dat je kan deelnemen aan allerlei activiteiten zoals wandelen, het uitoefenen van bepaalde hobby’s, dansen of sporten met vrienden, …
Respect en zorg dragen voor je eigen lichaam
Het is belangrijk om te luisteren naar je eigen lichaam. In het haastige leven dat velen kennen, zijn we vaak kwaad op het eigen lichaam wanneer het “faalt” (wanneer we bijvoorbeeld vermoeid of ziek zijn). Vaak hebben we op zulke momenten nog heel wat taken te volbrengen waardoor we ‘doorbijten’, het lichaam forceren en niet goed luisteren naar wat ons lichaam eigenlijk nodig heeft. Voor de fysieke en mentale gezondheid is het echter erg belangrijk om te leren luisteren naar wat er in ons lichaam speelt.
Het beoefenen van yoga kan hier een belangrijke rol in spelen. Onderzoek heeft reeds positieve effecten van yoga aangetoond bij lichaamsontevredenheid, verstoord eetgedrag en zelf-objectificatie. Yoga is een activiteit waarbij de focus ligt op het verbinden van lichaam en geest waarbij een positief lichaamsbeeld wordt nagestreefd en het ervaren van het lichaam als een object wordt tegengegaan. Belangrijk is dat er een appreciatie voor het eigen lichaam wordt gepromoot waarbij de focus ligt op de competenties van het eigen lichaam en het beleven van plezier.
Naast het luisteren naar je lichaam, is het ook belangrijk om plezier te beleven aan je lichaam. Geniet van een massage of neem een warm bad. Lichaamsbeweging hoort hier ook bij; wandelen, lopen en dansen op muziek die je fijn vindt. Belangrijk hierbij is dat je er plezier aan beleeft en dat het geen strategie is om schoonheidsidealen na te streven.
Schoonheidsidealen bepalen de regels niet, jij bepaalt zelf de regels
In onze samenleving is er een grote focus op uiterlijk en veel mensen proberen te voldoen aan deze idealen. Heel wat mensen volgen diëten (waarvan er onnoemelijk veel soorten bestaan) en modetrends bepalen welke kledij mensen dragen.
Wees je ervan bewust dat schoonheidsidealen bestaan, maar wees gewoon je unieke zelf en doe vooral waar je jezelf goed bij voelt. Dit betekent ook dat je nog steeds plezier kan beleven aan (sociale) media. Het betekent ook dat je soms misschien kritischer kan zijn over welke pagina’s je volgt. Bijvoorbeeld, wanneer bepaalde pagina’s jou een slecht gevoel geven of wanneer je je gedrag begint aan te passen door de boodschappen die je ziet, leest of hoort kan je ervoor kiezen om deze pagina’s niet langer te volgen. Ga misschien ook eens actief op zoek naar pagina’s of personen die een positief lichaamsbeeld promoten in hun berichten.
Men spreekt hier van body positivity of een tendens om de heersende schoonheidsidealen tegen te gaan, waarbij personen zichzelf en hun eigen lichaam tonen zonder correcties uit te voeren. De focus ligt hierbij op het accepteren en leren houden van je lichaam zoals het is. Doe vooral waar jij jezelf goed bij voelt en waar je volledig jezelf bij kan zijn.
Je bent mooi, gewoon zoals je bent
Het nastreven van ‘idealen’ of ‘perfectie’ leidt in de meeste gevallen tot teleurstelling en schaamte. De meeste lichamen wijken namelijk sterk af van schoonheidsidealen. De schoonheid van het lichaam kan je net terugvinden in de diversiteit tussen mensen; het feit dat we als mens allemaal anders zijn. Probeer je lichaam te accepteren, gewoon zoals het is, ondanks aspecten die afwijken van schoonheidsidealen.
Het leren accepteren van je eigen lichaam is niet altijd even makkelijk. Iedereen zal zich nu en dan onzeker of ontevreden voelen over zijn/haar eigen lichaam. Wat helpend kan zijn is om te focussen op positieve eigenschappen van jezelf (los van het uiterlijk).
Uiterlijk speelt een erg centrale rol in de identiteit van jongeren. Het is echter erg belangrijk om de focus op het uiterlijk in identiteit te verminderen door in te zetten op andere aspecten in identiteit. Leer waarden en doelen die je wil nastreven kennen en focus ook op je eigen persoonlijkheid, talenten en interesses. Enkele voorbeelden: Waar ben je trots op? Waar ben goed in of wat doe je graag? Wat vind je belangrijk in vriendschappen en relaties? Antwoorden op deze vragen betreffen vaak innerlijke kwaliteiten en niet zozeer uiterlijke aspecten. Schoonheid heeft namelijk vooral te maken met je eigen unieke binnenkant.
Dit blogbericht werd geschreven door Nina Palmeroni, doctoraatsonderzoeker aan de KU Leuven. Het bericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com.
