Nieuw onderzoek naar zoekgewoontes op Wikipedia heeft drie verschillende types menselijke nieuwsgierigheid onthuld. Ben jij een ‘wijsneus’, ‘jager’ of ‘danser’?
Wikipedia beschrijft nieuwsgierigheid als ‘een natuurlijk onderzoekend gedrag dat voorkomt bij de mens en vele andere diersoorten’ en ‘het emotionele aspect van levende wezens dat leidt tot verkenning, onderzoek en leren’. Maar er zit veel meer achter deze belangrijke motivator voor zo veel menselijk gedrag — en Wikipedia, als de grootste encyclopedie van de wereld, helpt sociale wetenschappers nu de definitie van nieuwsgierigheid uit te diepen.
Door na te gaan hoe Wikipedia-zoekers tussen onderwerpen fladderen en zichzelf verliezen in oeverloos geklik en allerlei zoekopdrachten, werden drie verschillende stijlen van menselijke nieuwsgierigheid onthuld: de ‘wijsneus’, de ‘jager’ en de ‘danser’.
In dit geval volgt een ‘wijsneus’ een zigzaggende route doorheen vaak ver verwante onderwerpen. Een ‘jager’ daarentegen zoekt gefocust en beweegt zich tussen een relatief klein aantal nauw verwante artikels. Een ‘danser’ verbindt zeer uiteenlopende onderwerpen om nieuwe ideeën te proberen samenvoegen. ‘Nieuwsgierigheid werkt door stukjes informatie met elkaar te verbinden, niet door die info alleen maar rechtstreeks in je op te nemen’, zegt netwerkwetenschapper Dani Bassett van University of Pennsylvania. Bassett is medeauteur van een recent onderzoek naar die soorten nieuwsgierigheid in Science Advances. ‘Het is niet dat we een stukje informatie zomaar oppikken en als een steen in onze zak stoppen. Nee, we verzamelen informatie en verbinden die met dingen die we al weten.’
Het team volgde meer dan 482.000 mensen die de mobiele app van Wikipedia gebruikten in vijftig landen of gebieden en veertien talen. De onderzoekers brachten de wegen van die gebruikers in kaart met behulp van ‘kennisnetwerken’ van verbonden informatie. Die geven weer hoe nauw een onderwerp van een zoekopdracht (een knoop in het netwerk) gerelateerd is aan een ander. Ze brachten niet enkel de connecties in kaart, maar koppelden de nieuwsgierigheidsstijlen op basis van locatie ook aan indicatoren van welzijn, ongelijkheid en andere maatstaven.
In landen met een hoger opleidingsniveau en een grotere gendergelijkheid, browsden mensen meer als ‘wijsneuzen’. In landen waar de scores op deze variabelen lager waren, browsden ze eerder als ‘jagers’. ‘In landen waar meer onderdrukking is of patriarchale krachten zijn, kan er een beperking van kennisproductie zijn die mensen meer in de richting van deze hyperfocus duwt’, veronderstelt Bassett. De onderzoekers analyseerden ook de onderwerpen die mensen interessant vonden. Die varieerden van natuurkunde tot beeldende kunst. Daarbij vergeleken ze ‘wijsneuzen’ met ‘jagers’. De patronen van ‘dansers’, die nog recenter zijn vastgelegd, werden uitgesloten.
Erik Nook, psycholoog aan Princeton University, sprak lof uit over de ‘duizelingwekkend grote’ reikwijdte van het onderzoek. De auteurs, zegt hij, hebben expertise samengebracht uit verschillende vakgebieden, namelijk topologie, psychologie, affectieve wetenschap, klinische wetenschap, sociologie en computerwetenschap. Hiermee konden ze een ‘groot aantal inzichten in menselijk gedrag’ onthullen.
De zaadjes voor dit werk werden in 2016 geplant. Bassett en diens tweelingbroer, Perry Zurn, professor filosofie aan de American University, merkten toen op dat er veel academisch onderzoek was gedaan naar creativiteit, maar relatief weinig naar de voorloper ervan: nieuwsgierigheid. Zurn had hiervoor 2.000 jaar aan Westerse historische en filosofische literatuur met beschrijvingen van verschillende soorten nieuwsgierigheid bestudeerd. Drie daarvan zijn de drie stijlen die in het recente artikel zijn onderzocht. Wikipedia leverde vervolgens een werkelijke testomgeving om de ‘wijsneus-jager-danser’ typologie te bevestigen, gebaseerd op het werk van grote filosofen. Heidegger en Nietzsche hadden zich waarschijnlijk nooit kunnen voorstellen dat hun werk ooit invloed zou hebben op de netwerkwetenschap van zoekgedrag op Wikipedia.
Dit artikel verscheen eerder in Scientific American.
Vertaling: Kato Speybrouck
