Kunnen vrouwen beter tegen verstoringen van het slaap-waakritme dan mannen?

Verstoringen van het slaap-waakritme, zoals nachtdiensten en jetlags, kunnen gevolgen hebben voor onze lichamelijke en mentale gezondheid. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat regelmatige verstoringen de kans op diabetes type II en hart- en vaatziekten vergroten. En muizen lopen zelfs een groter risico op kanker.   

Het 24-uursritme, of wel het circadiaanse ritme, wordt geregeld door een interne biologische klok. Die zit in de suprachiasmatische nucleus, een gebied in de hersenen dat net achter de ogen ligt. Amerikaanse wetenschappers (University of Pennsylvania) concluderen in het wetenschappelijke tijdschrift Science dat er verschillen zitten tussen de biologische klok van mannen en vrouwen. Ze analyseerden een handjevol eerdere studies met proefdieren en proefpersonen en stellen onder meer vast dat de hormonen oestrogeen en testosteron een invloed hebben op de suprachiasmatische nucleus. 

Daarnaast schrijven ze dat mannen vaker avondmensen zijn en vrouwen ochtendmensen. Vrouwen zijn bovendien actiever overdag dan mannen en juist ’s nachts minder actief. Tot slot suggereren de Amerikaanse biologen dat vrouwen beter bestand zijn tegen verstoringen van het natuurlijke 24-uursritme. Mogelijk omdat het een evolutionair voordeel oplevert om continu de kinderen te kunnen voeden en verzorgen. 

Volgens chronobioloog Bert van der Horst (Erasmus MC), die zelf veel onderzoek doet naar verstoringen van het 24-uursritme, is dat een interessante hypothese. ‘Het is de moeite waard om de man-vrouwverschillen verder te onderzoeken omdat het grote gevolgen voor de gezondheid kan hebben. Er is meer onderzoek nodig om zeker van die verschillen zijn.’ 

‘Als die verschillen er inderdaad zijn, moeten we als maatschappij bijvoorbeeld nadenken over verschillende werktijden voor mannen en vrouwen, en over of we voor bepaalde banen de voorkeur geven aan vrouwen of mannen’, zegt hij. ‘Als dat ethisch mogelijk is natuurlijk. Misschien is het voor een vrouw gezonder om bijvoorbeeld vroeger op het werk te verschijnen.’

Van der Horst doet nu onderzoek naar methoden om verstoringen in het circadiaanse ritme te onderdrukken. ‘Bijvoorbeeld met dienstroosters of lichtcondities.’ En hij vraagt zich bovendien af hoe gezond het is om in een maatschappij te leven die 24 uur per dag ‘wakker’ is. ‘Uit onderzoek blijkt dat zo’n zestig procent van de mensen last heeft van een zogenaamde sociale jetlag: door de weeks regelmatig te weinig slapen en in het weekend uitslapen.’