Muziek is tegenwoordig een onderdeel geworden van de sportbeleving. We fietsen op het ritme van oppeppende beats en we rennen op motiverende melodieën. Sporten op muziek vermindert het gevoel van vermoeidheid, motiveert ons en verbetert onze prestaties! Kunnen muzikale ritmes kinderen met coördinatieproblemen ook helpen om beter te rennen?
Onbewust passen we bij het sporten onze stappen aan het ritme van de muziek aan. Gebeurt dat bij kinderen met coördinatieproblemen ook? Hebben ritmes ook een invloed op hun loopgedrag? Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Hasselt en het Gentse Instituut voor Psychoacoustica en Muziek (IPEM) onderzocht.
Je kent vast wel ADHD, maar heb je ooit gehoord van zijn ‘broertje’ Developmental Coordination Disorder, kortweg DCD? Weinig mensen kennen deze aandoening, terwijl ze behoorlijk vaak voorkomt. Naar schatting zit er in elke klas één kind met DCD.
Wat is DCD precies? Stel je voor: je bent een kind en je hebt moeite met bewegen. Je bent niet zomaar een beetje onhandig, maar echt houterig. Je valt vaak en hebt moeite om mee te doen met je vriendjes op de speelplaats. Dat is het leven van een kind met DCD. De aandoening heeft niet alleen invloed op hoe kinderen bewegen, maar ook op hoe ze zich voelen. Ze kunnen zich minderwaardig voelen en hebben een lager zelfbeeld.
Niet alle kinderen met DCD hebben dezelfde problemen. Sommigen hebben moeite met kleine bewegingen, zoals schrijven of knopen dichtmaken. Anderen worstelen juist met grotere bewegingen, zoals rennen en springen. En geloof me, tijdens een spelletje voetbal vallen deze problemen echt op. Ze moeten rennen, anderen ontwijken en schoppen tegen de bal. Stel je eens voor dat je probeert te dansen met je voeten aan elkaar vastgeplakt. Dit is het gevoel dat kinderen met DCD ervaren tijdens motorische taken die voor ons gemakkelijk lijken, zoals een spelletje voetbal op de speelplaats.
De coördinatiedirigent
Het complexe proces in onze hersenen dat verantwoordelijk is voor het plannen en timen van bewegingen noemen wij de coördinatiedirigent. Bij kinderen met DCD lijkt deze dirigent verstoord te zijn. Als je rent bewegen je armen en benen snel en gecoördineerd. Zo zweef je door de lucht en blijf je toch in evenwicht tijdens het rennen. Kinderen met DCD hebben moeite met het snel timen van gecoördineerde bewegingen en het behouden van hun evenwicht. Hierdoor rennen zij vaak onregelmatig en minder efficiënt.
Wij hebben onderzocht hoe we de coördinatiedirigent bij kinderen met DCD kunnen ondersteunen. Hiervoor hebben we kinderen met en zonder DCD laten wandelen en rennen op het ritme van metronomen. We gebruikten zowel traditionele metronomen als metronomen met een muzikale beat, vergelijkbaar met muziekgenres zoals techno.
Met de D-jogger, een interactieve audiospeler, analyseerden we het looptempo om het juiste metronoomtempo te spelen. De D-jogger bestaat uit twee sensoren, een hoofdtelefoon en een computerprogramma. De sensoren zijn geavanceerde stappentellers die voortdurend het exacte looptempo meten, en dat bepaalt het tempo van de metronomen. Via het computerprogramma selecteren we het type metronoom, traditioneel of muzikaal. Zo horen de kinderen via hun hoofdtelefoon de juiste metronomen met het juiste tempo.
Onze resultaten tonen aan dat kinderen hun cadans, of hun looptempo, kunnen aanpassen aan het ritme van de metronomen. Ook zien we dat kinderen met DCD het moeilijker hebben om het exacte ritme van de metronoom beat vol te houden. Ze rennen soms net voor de beat of net na de beat. Toch helpt de metronoom met een muzikale beat om hun looptempo consistenter aan te houden en dus efficiënter te gaan wandelen en rennen.
Hoe werkt dat eigenlijk? Het ritme van de metronoom stimuleert niet enkel je auditieve hersengebieden, maar ook je hersengebieden die instaan voor bewegen en het plannen van bewegingen. Hierdoor wordt de coördinatiedirigent ondersteund waardoor je bewegingen beter kunt plannen.
Muziek als revalidatietool
Tot nu toe observeerden we alleen hoe kinderen met DCD wandelen en rennen op metronomen, en hoe dit hun bewegingspatronen beïnvloedt. Wat we nog niet hebben ontdekt is welke invloed muziek kan hebben op hun bewegingspatronen. Muziek heeft de bijna magische kracht om je onbewust te laten bewegen op het ritme. Je gaat automatisch dansen op muziek. Muziek geeft ook een boost aan dopamine, het gelukshormoon, wat je motivatie om te bewegen vergroot. Muziek wordt in de revalidatie van mensen met multiple sclerose, parkinson en cerebrale parese al gebruikt als tool om hun wandelpatroon te verbeteren.
Kunnen we diezelfde voordelen ook bereiken bij kinderen met DCD? Stel je eens voor: rennen op het ritme van je favoriete liedje, terwijl je volop geniet en jezelf overtreft. Het zou niet alleen de fysieke prestaties kunnen verbeteren, maar ook het zelfvertrouwen en plezier van deze kinderen kunnen vergroten. Onze hoop is dat muzikale ritmes kinderen met DCD beter kunnen laten rennen en vooral veel meer sportplezier kunnen bezorgen met hun vriendjes op de speelplaats.
Wil je graag meer weten over hoe ritmes kunnen helpen in revalidatie? Check dan zeker deze video van de Universiteit van Vlaanderen.
