MRI-scans helpen Alzheimer opsporen

Geautomatiseerde metingen op MRI-hersenscans wijzen snel en objectief uit of een patiënt de ziekte van Alzheimer heeft. Dat zijn de eerste resultaten van een grootschalig Belgisch onderzoek.

Tot nu toe gebruikt een arts de MRI-scans van mogelijke Alzheimerpatiënten om uit te sluiten dat de klachten geen andere oorzaak hebben. Bloedingen, tumoren of ontstekingen veroorzaken ook geheugenproblemen. Naar sporen van Alzheimer zelf wordt niet gezocht. ‘De MRI-scans bevatten veel informatie die verloren gaat’, zegt Sebastiaan Engelborghs, neuroloog aan de Universiteit van Antwerpen.

Het brein meten

Tijdens het onderzoek vergelijken Engelborghs en zijn collega’s de afmetingen van de hersenen van gezonde proefpersonen met die van patiënten met geheugenproblemen. Tot die laatste categorie behoren drie stadia: patiënten met subjectieve cognitieve achteruitgang (SCD), milde cognitieve beperking (MCI) of de ziekte van Alzheimer. Een patiënt met SCD merkt dat zijn geheugen achteruitgaat, maar cognitieve tests met vragen wijzen niets abnormaals uit. Bij MCI zijn de geheugenproblemen ernstiger, zonder dat er verdere cognitieve problemen mee gepaard gaan.

De onderzoekers namen MRI-scans van de hersenen van alle deelnemers. Vervolgens lieten ze er een nieuw ontwikkelde software op los, die automatisch verschillende maten neemt van de hersenen. ‘Die afmetingen konden voorheen enkel met de hand genomen worden, een heel arbeidsintensief proces’, legt Engelborghs uit.

Krimpende hersenen

‘Bij Alzheimer sterven de neuronen af, waardoor het volume van de hersenen verkleint.’ Dat is duidelijk zichtbaar uit de eerste resultaten van het onderzoek. Het hersenvolume van patiënten met geheugenproblemen was significant lager dan dat van de gezonde groep. Onderling waren de verschillen ook significant. Het volume was kleiner bij patiënten met MCI dan bij die met SCD en het kleinst bij patiënten met de ziekte van Alzheimer. ‘Als je de scan bij een patiënt herhaalt, zou je kunnen meten hoe snel de hersenen krimpen’, zegt Engelborghs.

Naar het voorbeeld van MS

De software die de onderzoekers ontwikkelden is gebaseerd op een software voor de diagnose van multiple sclerose (MS). Die meet het volume van de hersenen en letsels in de hersenen, en wordt in de praktijk gebruikt.

De methode voor het opsporen van Alzheimer wordt binnenkort misschien ook in de praktijk toegepast. Dat wil zeggen, als het onderzoek afgerond is zonder dat de onderzoekers op problemen stuiten. De voorlopige resultaten kwamen tot stand na het onderzoeken van 482 proefpersonen. In totaal namen meer dan duizend mensen deel.

Het onderzoek is een heus Belgisch project. Er werkten een aantal universiteiten en ziekenhuizen aan mee, onder andere de KU Leuven, de Universiteit van Antwerpen, de Universiteit van Luik en de Vrije Universiteit van Brussel. De eerste resultaten worden bekendgemaakt op het symposium van de Belgische Neurologische Vereniging en Belgian Dementia Council. (MVDH)