Amerikaanse onderzoekers hebben een biomarker gevonden die parkinson in een vroeg stadium kan opsporen: het eiwit alfa-synucleïne. De onderzoekers ontwikkelden een test die het eiwit kan meten in het hersenvocht.
In de studie hebben Amerikaanse onderzoekers in het hersenvocht van ruim duizend mensen de hoeveelheid van het eiwit alfa-synucleïne gemeten. Dat deden ze met een test die ervoor zorgt dat het eiwit zichzelf gaat vermenigvuldigen. Zo kunnen minuscule gevoeligheden gevonden worden. De test werd afgenomen bij mensen met parkinson bij wie de oorzaak niet bekend was. De test werd ook afgenomen bij mensen met een mutatie in het GBA-gen en mensen met een mutatie in het LRRK2-gen, de twee belangrijkste genetische oorzaken van parkinson. Ze onderzochten vervolgens mensen die nog geen diagnose van parkinson hadden, maar wel de vroege symptomen ervan vertoonden.
De test was positief bij zo’n 96 procent van de mensen met parkinson. Dat betekent dat er bij de grote meerderheid alfa-synucleïne aanwezig is in het hersenvocht. Bij veel mensen met parkinson gaat alfa-synucleïne klonteren, waardoor zenuwcellen afsterven. Interessant was dat niet alle groepen deelnemers zo vaak positief testten voor het eiwit. De test was positief bij 80 procent van de mensen die drager zijn van een mutatie maar nog geen symptomen van parkinson vertonen. Bij dragers van het LRRK2-gen was dat slechts 65 procent.
Geen homogene ziekte
Wetenschappers kunnen met behulp van de test nu de juiste mensen in de juiste trials indelen. Dat is een doorbraak volgens Bas Bloem, hoogleraar Neurologische Bewegingsstoornissen aan het Radboudumc in Nijmegen. Hij is parkinsonexpert en doet samen met zijn team veel onderzoek naar de ziekte. ‘Deze studie toont aan dat parkinson niet één homogene ziekte is, maar dat er verschillende onderliggende ziekteprocessen aan ten grondslag liggen. Met de test kunnen we onderzoeken of het onderliggende ziekteproces te maken heeft met het klonteren van alfa-synucleïne. De hoop is nu gevestigd op medicijnen die het klonteren van dat eiwit tegengaan’, legt hij uit.
‘De grote vraag is of je de ziekte kan voorkomen’
Kan de test ook helpen om een betere behandeling te vinden voor parkinson? ‘In de praktijk en de dagelijkse zorg zal dit nog geen rol spelen. De test helpt momenteel vooral om de juiste mensen te selecteren voor de juiste onderzoeken. Vier op de vijf mensen die nog geen symptomen van parkinson vertonen maar wel drager zijn van een mutatie, testen positief. Dat betekent dat je in trials medicijnen kan testen in een heel vroege fase van parkinson’, aldus Bloem.
‘Parkinson is de snelst groeiende hersenziekte ter wereld. Meer en meer mensen krijgen de vreselijke ziekte. Op het moment dat we de diagnose stellen, zijn we relatief laat. De grote vraag is dan ook of je de ziekte kan voorkomen. Uit mijn eigen onderzoek blijkt dat regelmatig sporten en bewegen helpt om de ziekte uit te stellen of zelfs te voorkomen en de symptomen te onderdrukken. Ook ik ga in mijn onderzoeken gebruik maken van de test van de Amerikaanse onderzoekers. Het enige puntje van kritiek op de studie is dat het om voornamelijk witte mensen ging zonder migratieachtergrond, die makkelijk de weg vinden naar de gezondheidszorg. Dat is niet de echte wereld van parkinson. Maar het is en blijft een enorm belangrijke studie.’
