Onbaatzuchtig gedrag poetst je imago op

Wie nooit een ander helpt of samenwerkt, kan last krijgen van een kwalijke reputatie. Alleen al om een goed imago te behouden, werken mensen beter samen. Dat ontdekten wetenschappers na een experiment met een Papoea-Nieuw-Guineese stam.

Mensen werken, vaker dan andere dieren, samen met anderen zonder er iets voor terug te krijgen. Dat gaat in tegen economische en evolutionaire theorieën, waar geldt dat wie handelt in eigenbelang het meeste succes oogst.

Wat houdt ons tegen om anderen te bedriegen, zijn we bang voor vergelding of voor een slechte reputatie? Om het antwoord te vinden trokken wetenschappers naar de Teop, een kleine gemeenschap in Papoea-Nieuw-Guinea. Het sociale leven van de Teop draait rond de ‘Grote Man’, een oudere stamgenoot die waakt over de moraliteit in het dorp. De Grote Man kan straffen opleggen en iemands imago maken of breken.

De onderzoekers lieten de Teop een sociaaleconomisch spel spelen. Daarbij konden ze winst of verlies maken, samenwerken of elkaar bedriegen. Bij sommige spelrondes was de Grote Man aanwezig, bij andere rondes hadden de deelnemers de keuze om een bedrieger te straffen.

De angst voor een straf was minder groot dan de angst voor een slechte reputatie, zagen de onderzoekers. Als de Grote Man stond te kijken, werkten de Teop veel beter samen. Een straf die hen boven het hoofd hing had dat effect niet. De onderzoekers experimenteerden en haalden er een Grote Man uit een ander dorp bij. Diens aanwezigheid had echter geen effect: enkel de reputatie bij hun eigen Grote Man was belangrijk. De studie is gepubliceerd in Nature communications. (mvdh)