Welke impact heeft de coronapandemie op pesten? En welke les over het bestrijden van pesten kunnen we trekken uit de aanpak van het coronavirus?
Waar eerder pesten in de top 3 van meest besproken onderwerpen stond, is dit nu niet langer het geval.
Meer of minder gepest?
Bij het Vlaamse Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) hebben sommige werknemers een daling in het aantal meldingen over pesten ervaren. Ook hulplijn Awel zag een daling in het aandeel van de gesprekken over pesten. Dit was met name het geval tijdens de lockdownperiode en de verlengde vakantie van november. Daarnaast was een daling zichtbaar bij De Kindertelefoon in Nederland: waar eerder pesten in de top 3 van meest besproken onderwerpen stond, is dit nu niet langer het geval. Binnen gesprekken over pesten zagen zij wel een duidelijke stijging in de gesprekken over cyberpesten. Deze gesprekken zijn ruim verdubbeld tijdens de eerste lockdown ten opzichte van vorig jaar. Kinderen hadden toen meer online dan fysiek contact met hun leeftijdsgenoten, waardoor ook pesten zich verplaatste van het schoolplein naar digitale platforms. Ook na de eerste lockdown namen de gesprekken over cyberpesten met bijna 30% toe. De bovenstaande bevindingen zouden kunnen betekenen dat minder kinderen en jongeren worden gepest. Doordat ze niet of minder met pestkoppen in aanraking komen, kan dit voor gepeste leerlingen wat ademruimte geven. Echter, de gedachte dat scholen op den duur weer (volledig) open gaan kan ook stress met zich meebrengen.
Het is ook mogelijk dat pesten zelf niet per definitie is afgenomen in tijden van corona, maar eerder overschaduwd wordt door andere problematiek. Zo zou het kunnen dat scholen minder melding maken van pesten bij het CLB doordat ze weten dat die zich bezig houden met sneltesten en contact tracing. Alleen de leerlingen waar écht grote zorgen over zijn, worden dan nog doorgestuurd. Het zou ook kunnen dat ouders en leerlingen minder melding maken omdat andere problemen spelen als gevolg van de coronacrisis, zoals een onveilige thuissituatie. Deze mogelijkheid wordt ondersteund door gegevens van De Kindertelefoon. Daar is het aantal gesprekken over zware onderwerpen zoals depressie, eenzaamheid en zelfdoding sterk toegenomen tijdens de tweede lockdown ten opzichte van vorig jaar én de eerste lockdown. Gesprekken over lichte onderwerpen zoals vriendschap, verliefdheid en liefdesverdriet namen daarentegen sterk af. Kortom, of nu echt minder sprake is van pesten is lastig te zeggen. Zeker is wel dat we bezorgd kunnen zijn over de impact van de pandemie op het mentaal welbevinden van kinderen en jongeren.
Het aantal gesprekken over zware onderwerpen zoals depressie, eenzaamheid en zelfdoding is sterk toegenomen.
Alleen samen
Gelukkig is er ook een positieve les te halen uit de pandemie. Als we kijken naar het verloop van de coronabesmettingen en naar de slogans van overheidscampagnes om het virus te bestrijden, wordt één boodschap duidelijk. Of het nu ‘1 ploeg van 11 miljoen’ (België) of ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle’ (Nederland) is, we moeten het met zijn allen doen. Daarnaast wordt in een statement van het Nederlands Jeugdinsitituut iedereen uitgedaagd om juist nu verouderde patronen te herbekijken. Deze unieke situatie is een goed moment om na te denken over antwoorden op hardnekkige maatschappelijke vraagstukken die al langer bestaan. Kijkend naar pesten op school weten we uit recent internationaal onderzoek dat het aantal slachtoffers de laatste jaren is gedaald. Maar nog steeds wordt zo’n één op zes leerlingen in Vlaanderen gepest. Laten we daarom deze periode aangrijpen om met leerlingen, leerkrachten, directie, ouders en de maatschappij als geheel (opnieuw) een vuist te maken tegen pesten. Initiatieven zoals de ‘Kletskaartjes over pesten’ kunnen helpen om regels en normen in de groep weer aan te kaarten op school. Ook de winnaar van de Pesten-dat-kan-niet-prijs geeft het goede voorbeeld hoe een fijne sfeer zonder pestgedrag in alle lagen van de school kan worden verankerd. Alleen samen krijgen we corona én pesten onder controle!
Dit artikel werd geschreven door Isabel ten Bokkel, doctoraal onderzoeker aan KU Leuven.
Dit blogbericht verschijnt ook op https://opgroeienblog.wordpress.com/.
Meer lezen?
http://kieskleurtegenpesten.be/de-week/
https://www.nji.nl/nl/Download-NJi/Schep-ruimte-voor-een-leven-meten-na-corona.pdf
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/14/tieners-pesten-minder/
https://www.schoolenveiligheid.nl/kennisbank/kletskaartjes-over-pesten/
https://www.ketnet.be/themas/karrewiet/belgie/go-vijverbeek-in-asse-wint-antipestprijs
Ons nieuws wordt al bijna een jaar beheerst door het coronavirus. Door berichten over vaccinaties, knuffelcontacten, eerste, tweede en derde golven zouden we haast vergeten dat het de Week Tegen Pesten is. Voor de 16e keer besteedt het Vlaams Netwerk Kies Kleur Tegen Pesten tijdens de Week aandacht aan pestproblematiek bij kinderen en jongeren. Vandaar een blog over de link tussen deze twee onderwerpen.
