Pijnstiller op maat

Wetenschappers hebben een in vitro-model ontwikkeld op basis van stamcellen. Daarmee konden ze een nieuwe pijnstiller testen voor individuele patiënten.

Een op de vijf Belgen en Nederlanders lijdt aan chronische pijn. Er zijn heel wat pijnstillers op de markt, maar velen zijn daar niet mee geholpen. Een nieuw model om pijnstillers te testen, zou daar verandering in kunnen brengen en op lange termijn iedereen zijn ‘eigen’ pijnstiller op maat kunnen geven.

In het model zijn stamcellen gebruikt van vier patiënten met de erfelijke aandoening erytromelalgie, waarbij je overgevoelig wordt voor warmte. De onderzoekers van de Pfizer Neuroscience and Pain Research Unit in Cambridge en van Britse academici gebruikten met name iPS-cellen, een soort stamcellen, die zich vervolgens ontwikkelden tot zintuigelijke neuronen. Daarop testten ze een experimenteel medicijn dat pijnaanvallen bij sommige patiënten verlicht.

Het middel blokkeert het natriumkanaal Nav1.7, dat een sleutelrol speelt in het doorgeven van pijnsignalen. Eerder onderzoek wees al uit dat genetische foutjes die het kanaal uitschakelen mensen ongevoelig maken voor pijn, terwijl foutjes die het kanaal extra activeren gelinkt zijn aan chronische pijn, zoals erytromelalgie. De patiënten die de stamcellen leverden voor het testmodel hadden verschillende genetische mutaties in het bewuste natriumkanaal. De neuronen in het in vitro-model vertoonden dan ook een abnormale gevoeligheid voor warmte. Het toedienen van de Nav1.7-blokker zorgde ervoor dat de neuronen minder signalen uitstuurden.

Het medicijn is intussen ook uitgetest op de patiënten zelf, en bleek daarbij de pijnaanvallen meestal te verminderen. De onderzoekers concluderen dat modellen gebaseerd op iPS-cellen een gepersonaliseerde aanpak mogelijk kunnen maken. Bovendien kunnen ze helpen in de beslissing of het medicijn de moeite waard is om op mensen te testen. (lg)