Mensen met borderline hebben vaak een onduidelijk en negatief zelfbeeld. Het ophalen van positieve herinneringen kan hun zelfbeeld verbeteren.
Mensen die kampen met een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) weten doorgaans niet goed wie ze zijn en wat ze willen in het leven. Ze hebben mede daardoor moeite om relaties met anderen te onderhouden. Ook hebben ze vaak een negatief zelfbeeld. Het ophalen van mooie herinneringen kan het negatieve en onduidelijke zelfbeeld van mensen met borderline opkrikken, zo blijkt uit promotieonderzoek van de Universiteit Leiden.
‘Mensen met borderline blijven vaak na behandelingen rondlopen met vragen over wie ze zijn en wat ze willen’, legt de inmiddels gepromoveerde psycholoog Charlotte van Schie uit. Om dat negatieve zelfbeeld beter te begrijpen onderzocht Van Schie wat er in de hersenen van mensen met borderline gebeurt als zij complimenten of negatieve feedback krijgen en hoe zij die terugkoppelingen ervaren. Een groep deelnemers, met en zonder borderline, kreeg negatieve, middelmatige en positieve feedback terwijl ze in een hersenscanner lagen. De feedback was zogenaamd afkomstig van een andere deelnemer.
Omgekeerde hersenactivatie
Van Schie zag dat er bij de gezonde deelnemers een specifiek hersengebied activeerde als zij een compliment kregen: het temporeel pariëtaal knooppunt. Dat gebied activeert ook als we met anderen bezig zijn. Opvallend was dat dit gebied bij de vrijwilligers met borderline juist activeerde als zij negatieve feedback kregen. ‘De activatie van het hersengebied is belangrijk om je aandacht naar een ander te kunnen verplaatsen’, vertelt Van Schie. ‘Mensen zonder diagnose richten zich dus op anderen als ze een compliment krijgen, terwijl mensen met borderline dat doen als ze kritiek krijgen. En dat is waarschijnlijk niet bevorderlijk voor het opbouwen van relaties.’
‘Bij mensen met borderline gaan complimenten soms het ene oor in en het andere weer uit’ psycholoog Charlotte van Schie
Het geven van complimenten heeft bovendien weinig nut, zo bleek uit de gesprekken met de deelnemers met borderline uit de borderline-groep. ‘Complimenten gaan soms het ene oor in en het andere weer uit,’ zegt Van Schie. ‘Als je een laag zelfbeeld hebt, heb je minder goed door dat het compliment over jou gaat’.
Positieve herinneringen herbeleven
Vervolgens lieten de wetenschappers dezelfde groep deelnemers opnieuw in een MRI-scanner. De deelnemers herbeleefden nu vier neutrale en vier positieve herinneringen. Bij de vrijwilligers met borderline bleken twee hersengebieden actiever te zijn tijdens het terughalen van de positieve herinneringen dan bij de deelnemers zonder borderline: de precuneus en de linguale gyrus. Die hogere activatie hing samen met een lagere levendigheid van de herinnering. Toch zorgde het ophalen van de positieve herinneringen wel tijdelijk voor een betere stemming en een hoger zelfvertrouwen. ‘Uit eerder onderzoek weten we al dat mensen met borderline vaak een soort negatieve bias hebben in het ophalen van herinneringen’, zegt Van Schie. ‘Door een positieve gebeurtenis uit het verleden opnieuw te beleven kunnen mensen met borderline mogelijk andere inzichten krijgen. Misschien kunnen ze leren dat ze een goede vriend zijn geweest of bijvoorbeeld betrouwbaar zijn.’
In de toekomst kunnen deze interventies mogelijk aan de bestaande therapieën worden toegevoegd om mensen met borderline beter te kunnen ondersteunen.
Charlotte van Schie promoveerde op 9 januari 2020 aan de Universiteit Leiden met haar proefschrift Knowing me, knowing you. On the troubles of not knowing who you are and how to relate to others - in general and in people with borderline personality disorder specifically.
