Richtingsgevoel zit in het brein

Sommige mensen vinden moeiteloos hun weg terug, anderen redden het niet zonder kaart of gps. Het verschil tussen beide groepen is op anatomisch niveau zichtbaar in de hersenen, zo blijkt.

Ons gevoel voor navigatie heeft alles te maken met de werking van de hippocampus. Dat ontdekten wetenschappers van de Nederlandse Radboud Universiteit twee jaar geleden al. Diezelfde onderzoekers hebben nu ook achterhaald hoe die hippocampus tijdens het navigeren communiceert met andere hersendelen, en welke anatomische verschillen er zijn in de hersenen.

Vooral de parahippocampale gyrus (PHG) blijkt een belangrijke rol te spelen. De PHG is een stukje cortex dat visuele informatie doorstuurt naar de hippocampus en het striatum. Bij goede navigeerders ontvangt vooral de hippocampus, het cognitieve hersencentrum, die informatie. Bij mensen met een slecht richtingsgevoel worden visuele gegevens daarentegen grotendeels naar het striatum doorgezonden. Die personen gebruiken doorgaans vaste procedures om hun weg te vinden, van het type ‘derde straat links en aan de rotonde rechts’.

Onderzoeker Joost Wegman ontdekte bovendien dat er ook anatomische verschillen bestaan tussen de hersenen van goeie en slechte navigeerders. Terwijl die laatste groep meer wittestofbanen heeft, blijken personen met een sterk richtingsgevoel een grotere hoeveelheid grijze stof te bezitten. Dat wijst erop dat zij een flexibele mentale kaart hebben: ze oriënteren zich meer op de dingen rondom hen, en hun brein onthoudt automatisch welke elementen langs de route belangrijk zijn om de weg terug te vinden.

De anatomische verschillen zijn niet bijster groot, maar volgens Wegman toch significant. Er namen dan ook 134 mensen deel aan het onderzoek. In de toekomst zou Wegman graag ook nagaan of het gebruik van gps-systemen ons navigatievermogen beïnvloedt. (adw)