Facebook gaf gebruikers uit veertien landen in 2017 tien tips om nepnieuws beter te leren herkennen. Het lijstje werd een maand lang steeds bovenaan de tijdlijn van gebruikers getoond en in de VS en in India in verschillende kranten gepubliceerd. Amerikaanse politicologen van de Princeton University concluderen nu dat deze tips zorgen voor meer twijfel over de accuraatheid van valse koppen.
De wetenschappers keken specifiek naar de effecten op Amerikanen en gebruikers uit India, omdat deze landen eerder te maken kregen met Facebook-campagnes waarbij nepnieuws ingezet werd. In een online studie lieten ze ruim 9000 Amerikanen en 4000 Indiërs verschillende krantenkoppen beoordelen op betrouwbaarheid. De koppen kwamen van zowel kwaliteitskranten als populaire kranten, en van zowel bekende media als minder bekende media. Van tevoren kregen de deelnemers de tips van Facebook te zien. De onderzoekers vergeleken de uitkomsten met een controlegroep die de adviezen niet te zien kreeg.
(On)betrouwbare koppen
De deelnemers die de tips te zien kregen wantrouwden de nepnieuws-koppen meer dan de controlegroep. Bovendien kon de groep die van tevoren de tips te zien kreeg, vaker herkennen of een kop fake news was, of betrouwbaar nieuws. De score van de Amerikanen was ruim 26 procent beter in vergelijking met de controlegroep, en die van hoogopgeleide Indiërs ruim 17 procent. Zo’n 32 procent van de valse krantenkoppen werd door de Amerikaanse deelnemers die geen tips kregen als ‘zeer accuraat’ of ‘enigszins accuraat’ beoordeeld. Onder de vrijwilligers die de tips wel kregen was dit 24 procent. Overigens beoordeelden de deelnemers die de tips te zien kregen alle krantenkoppen – dus ook de correcte – als iets minder accuraat. Maar het wantrouwen naar het nepnieuws was groter dan naar de betrouwbare koppen.
Drie weken later moesten de deelnemers opnieuw een aantal krantenkoppen beoordelen, zonder dat ze eerst de tips te zien kregen. De effecten van de tips waren nog steeds zichtbaar, maar deelnemers waren wel iets minder goed geworden in het herkennen van valse koppen. De wetenschappers menen dat mensen regelmatig zullen moeten worden herinnerd aan hoe ze nepnieuws kunnen herkennen.
De onderzoekers plaatsen nog een aantal kanttekeningen bij hun bevindingen. Want volgens hen zijn de effecten niet heel groot en de tips lijken geen garantie om fake news altijd te kunnen onderscheiden van betrouwbare koppen. Vervolgonderzoek moet uitwijzen hoe gebruikers van sociale netwerkwebsites nog beter geschoold kunnen worden.
