Traditioneel gezien gaat het nature-nurture-debat over persoonlijkheid, tegenwoordig wordt het kader ook op een hoop andere zaken geplakt. Bijvoorbeeld op gezondheid. Hoe zit dat?
Waar draait het nature-nurture-debat eigenlijk om? Traditioneel gezien gaat het over de oorzaak van iemands persoonlijkheid en/of handelen. Is Jantje zo eerlijk omdat hij zo geboren is, of omdat hij goed is opgevoed? Wanneer het gaat om erfelijke factoren, gaat het meestal over nature. Wanneer men het heeft over de opvoeding of andere externe blootstellingen, dan spreekt men meestal over nurture.
Maar tegenwoordig wordt het nature-versus-nurture-kader ook op een hoop andere zaken geplakt. Bijvoorbeeld op gezondheid. Wordt onze gezondheid bepaald door genetische factoren? Of speelt onze omgeving juist een centrale rol, zoals de lucht die we inademen en het voedsel dat we eten? Of, zoals ‘genuanceerde’ deelnemers aan zulke debatten graag stellen, is het niet een beetje van beide?
Dat zijn de verkeerde vragen om te stellen. Laten we eerst kijken naar gezondheid. Daar worden nature en nurture op een zinloze manier met elkaar in competitie gesteld. Stel: diabetes type 1 wordt voor zeventig procent veroorzaakt door je DNA en voor dertig procent door externe factoren. Heeft het DNA dan gewonnen en kan het de vlag uithangen? Of verdienen nature en nurture dan allebei een prijs voor deelname?
We vergeten de creatieve mens die ervoor kiest om kennis in te zetten voor zijn welzijn
Dat slaat natuurlijk nergens op. Kennis is macht: we horen te begrijpen wat oorzaken zijn, zodat we zelf de beste gevolgen kunnen veroorzaken. Zodra we weten wat de oorzaken zijn van een specifieke ziekte, moeten we kijken hoe we die kennis kunnen inzetten om onze gezondheid te verbeteren. Zijn er belangrijke genetische factoren die diabetes (deels) veroorzaken? Laten we dan onder andere kijken naar gentherapie. Speelt dieet een belangrijke rol? Laten we dan ook kijken naar betere voeding. Vanuit dat perspectief maakt het helemaal niet uit of nature of nurture de ‘competitie’ wint. Het is belangrijk dat we überhaupt weten wat de oorzaken zijn van ziekte en gezondheid, omdat we die kennis kunnen inzetten om ons welzijn te verbeteren.
Waarom slaat het nature-nurture-debat over gezondheid de plank mis? Daarvoor moeten we even terug naar het traditionele debat over de oorzaken van iemands persoonlijkheid en/of handelen. Het nature-versus-nurture-kader stelt dat er maar twee mogelijke oorzaken zijn die we moeten onderzoeken: erfelijkheid of omgeving. Hier ontbreekt echter iets. Namelijk de creatieve mens die de keuze maakt om kennis van oorzaken en gevolgen in te zetten voor zijn eigen welzijn. Het traditionele debat gaat ervan uit dat de menselijke keuze geen betekenisvolle rol speelt in het bepalen van iemands persoonlijkheid en/of handelen. Het vertrekt vanuit de aanname van het determinisme: het idee dat het menselijk handelen wordt bepaald door factoren die voorafgaan aan iemands keuze.
Dit fatalistische perspectief wordt geïmporteerd wanneer men het nature-nurture-kader gebruikt om andere zaken dan persoonlijkheid of gedrag te verklaren. Echter, als we handelen op basis van onze kennis van oorzaken en gevolgen, dan laten we onze gezondheid niet bepalen door onze omgeving of DNA, maar zetten we de wereld naar onze eigen hand. Dat kan met dieet, sport, vaccins, gentherapie en nog veel meer. Wanneer we niet onverschillig staan tegenover oorzaken en gevolgen, dan zien we de causale kracht van menselijke keuze in actie.
