Er is meer aandacht nodig voor mensen die op het eerste gezicht niet eenzaam lijken. Pas dan wordt het thema voor iedereen bespreekbaar, stelt KU Leuven-onderzoeker Marlies Maes, die promoveerde op het thema eenzaamheid bij jongeren.
Je hoeft niet alleen te zijn om je eenzaam te voelen. Misschien werd je tijdens een druk verjaardagsfeest of in het midden van een volle winkelstraat al eens overvallen door een knagend gemis. Alleen zijn is een situatie, maar eenzaamheid is een gevoel.
Veel vrienden en toch eenzaam
Je hebt veel vrienden. En je vindt het fijn om samen met hen leuke dingen te doen. Niemand ziet het of verwacht het, en toch voel je je vaak eenzaam. Hoe kan het dat iemand met veel vrienden om zich heen zich toch eenzaam voelt?
Eenzaamheid is het pijnlijke gevoel iets te missen in je sociale relaties. Je kan je eenzaam voelen als je minder vrienden hebt dan je zou willen. Maar nog belangrijker is de kwaliteit van die vriendschappen. Iemand die veel vrienden lijkt te hebben, kan zich dus toch eenzaam voelen. Die persoon kan de kwaliteit van zijn vriendschappen bijvoorbeeld te laag of oppervlakkig vinden.
Verschillende soorten eenzaamheid
Ook wanneer je wel tevreden bent over de kwaliteit van je vriendschappen kan je je eenzaam voelen. Er bestaan verschillende soorten eenzaamheid. Bij de eerste soort voel je je eenzaam omdat je een hechte, diepgaande band met iemand anders mist – zoals een beste vriend of vriendin. Bij de tweede soort voel je je eenzaam omdat je je onvoldoende opgenomen voelt in een groep – zoals in een vriendenbende.
Eenzaamheid is het pijnlijke gevoel iets te missen in je sociale relaties
Je kan dus veel vrienden hebben bij wie je blij bent en bij wie je je thuis voelt, en je kan je tegelijkertijd eenzaam voelen omdat je een diepere band met die ene beste vriend of vriendin mist. Of je hebt wel een heel goede vriend of vriendin, maar voelt je toch eenzaam omdat je het gevoel hebt niet bij een vriendengroep te horen.
Eenzaamheid bij jongeren
Als het om eenzaamheid gaat, denken velen nog steeds aan een sociaal geïsoleerd, vaak wat ouder persoon. Jongeren zijn een groot deel van de dag omringd door leeftijdsgenoten. Toch zijn er ook veel jongeren die eenzaamheid ervaren. In een onderzoek aan de KU Leuven dat kaderde binnen mijn doctoraat bevroegen we 1.700 Vlaamse jongeren tussen 13 en 21 jaar. Bijna 20 procent gaf aan zich soms eenzaam te voelen.
In een ander onderzoek vroegen we 280 Vlaamse jongeren tussen 12 en 15 jaar oud specifiek naar de twee soorten eenzaamheid. Van deze jongeren gaf 15 procent te kennen zich soms tot meestal eenzaam te voelen omdat ze een hechte band met een beste vriend of vriendin mist. En bijna 20 procent van de jongeren gaf aan soms tot meestal eenzaamheid te ervaren omdat ze het gevoel hebben niet bij een groep vrienden te horen.
Eenzaamheidsgevoelens onder jongeren worden nog altijd onderschat. Het thema krijgt nog te veel af te rekenen met taboe. Dat maakt het voor jongeren extra moeilijk om gevoelens van eenzaamheid te uiten. Het betekent ook dat er minder geld beschikbaar is om programma’s te ontwikkelen om eenzaamheid onder jongeren te bestrijden.
Bijna 20 procent van de bevraagde jongeren tussen 13 en 21 jaar gaf aan zich soms eenzaam te voelen
Het is erg belangrijk om uit de eenzaamheid te geraken. Langdurige eenzaamheid werkt verschillende problemen in de hand. Uit onderzoek bleek eerder al dat jongeren die zich langdurig eenzaam voelen een groter risico lopen op een depressie, zich vaker angstig voelen, allerlei schoolproblemen ervaren, een lager zelfvertrouwen hebben en vaker suïcidegedachten hebben.
Het is dus van belang om eenzaamheid voor iedereen bespreekbaar te maken. Ook voor jongeren, en ook als die op het eerste gezicht niet eenzaam lijken. Pas dan kunnen ook zij uiting geven aan gevoelens van eenzaamheid. En pas dan krijgen zij meer hulp en ondersteuning.
Eenzaamheid op tafel
Eenzaamheid onder jongeren moet op verschillende tafels terechtkomen. Bij jou en bij mij, zodat het bespreekbaar wordt in onze samenleving. Bij jongerenbegeleiders en onderzoekers, zodat die samen programma’s en tests kunnen ontwikkelen om langdurige eenzaamheid aan te pakken. En ten slotte bij de overheid, zodat die de noodzakelijke steun voor deze programma’s kan aanbieden en verspreiden.
Voor haar onderzoek naar eenzaamheid bij jongeren is Marlies Maes (Psychologie, KU Leuven) genomineerd voor de Vlaamse PhD Cup 2017.
