Vermoeidheid kan verdachte tot valse bekentenis dwingen

Verdachten die 24 uur wakker worden gehouden, bekennen 4,5 keer vaker dat ze iets fout hebben gedaan terwijl dat niet zo is, dan wie 8 uur heeft mogen slapen.

Het is een gangbare techniek bij de politie: een verdachte urenlang wakker houden om hem een bekentenis af te dwingen. Helaas ondertekenen personen die te weinig slaap hebben gehad veel makkelijker een valse bekentenis dan wanneer ze voldoende hebben geslapen.

Dat kwam aan het licht bij onderzoek aan Michigan State University. Psychologen lieten er 88 proefpersonen een week lang verschillende taken op de computer uitvoeren. Ze kregen daarbij verschillende keren de waarschuwing absoluut niet op escape te drukken omdat er dan belangrijke data verloren zouden gaan. Geregeld werden ook hun cognitieve vaardigheden getest.

De laatste nacht van het experiment werd de helft van de proefpersonen wakker gehouden, terwijl de andere helft acht uur mocht slapen. Net voor ze de volgende dag het lab verlieten, moest iedereen een verklaring ondertekenen. Daarop kreeg elke proefpersoon een overzicht van zijn activiteiten, en de foutieve vermelding dat hij of zij toch op escape had gedrukt.

Uit de resultaten van het experiment bleek dat de helft van de vermoeide proefpersonen de valse bekentenis had ondertekend, terwijl maar 18 procent van de uitgeslapen groep dat had gedaan. Bovendien bleek dat de personen die de valse verklaring hadden ondertekend het vaakst slecht hadden gescoord op de cognitieve test die ze de laatste dag hadden afgelegd.

Volgens de onderzoekers betekent dit dat slaapdeprivatie de betrouwbaarheid van wat beschuldigden verklaren serieus kan aantasten. Ze pleiten ervoor dat ondervragingen op beeld worden vastgelegd en dat rechters, advocaten en juryleden inzicht krijgen in de psychische staat van de ondervraagde op het moment dat die een verklaring heeft afgelegd. Vermoed wordt dat valse verklaringen in 15 tot 25 procent van de gevallen leiden tot valse veroordelingen. (ev)