Gezond eten brengt veel goeds: het verkleint het risico op chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker. Je blijft makkelijker op een gezond gewicht en het is ook nog eens beter voor het milieu. Maar wat doet gezond eten voor je hersenen? Zijn de vetzuren uit vis bijvoorbeeld goed voor het verstand? Of zijn er andere voedingsmiddelen waar je brein van opknapt?
Uit een grootschalig onderzoek uit 2018 onder ruim vierduizend Rotterdammers blijkt dat gezond eten wel degelijk iets met je hersenen doet. Gezond eten doe je volgens de Nederlandse Schijf van Vijf (of de Vlaamse Voedingsdriehoek, red.). Het houdt grofweg in dat je voldoende groente, fruit, granen, noten, zuivel en vis eet, en weinig producten met veel suiker. Zo luidt het advies bijvoorbeeld dat je best eenmaal per week vis eet. Hoe beter de deelnemers van de studie zich aan de richtlijnen van de Schijf van Vijf hielden, hoe groter hun breinvolume bleek te zijn. Ook hadden gezonde eters grotere volumes witte en grijze stof en een grotere hippocampus. Grijze stof bestaat uit cellichamen van zenuwcellen en is belangrijk voor het verwerken van informatie. Witte stof bevat uitlopers van die zenuwcellen, waardoor ze de communicatie tussen de cellen verzorgt. De hippocampus speelt onder meer een rol bij leren en geheugen.
Wat het precies betekent om grotere hersenen te hebben is ingewikkeld. Wel weten we dat de hersenen krimpen naarmate je ouder wordt. Ook als je gezond bent. Als je hersenen te veel krimpen, dan loop je een hoger risico op dementie. Mogelijk is gezonde voeding van groot belang om een versnelde veroudering van de hersenen te voorkomen.
Wie gezond eet, heeft een groter brein met meer hersencellen en verbindingen tussen neuronen
Het effect van een gezond dieet op het hersenvolume komt niet door slechts één product of ingrediënt. Alleen als je hele voedingspatroon over het algemeen gezond is, is dat voordelig voor je hersenen. Eet je bijvoorbeeld wel voldoende vis, maar volg je het andere voedingsadvies niet op? Dan haalt het eten van vis wellicht niks uit.
Uit wetenschappelijk studies blijkt namelijk vaak dat specifieke componenten uit voeding op zichzelf geen voordelen voor de gezondheid bieden. Zo zijn antioxidanten bijvoorbeeld al flink onder de loep genomen. Onderzoekers bekeken of deze stofjes de gezondheidseffecten van groenten en fruit verklaarden. Dat bleek niet het geval. Er bestaan simpelweg geen ‘wondervoedingsmiddelen’ die op zichzelf een boost aan je brein geven. Het gaat om de interactie tussen verschillende voedingscomponenten uit verschillende producten. Samen zorgen ze voor de positieve effecten van een gezond voedingspatroon.
Tot slot een kritische noot voor de oplettende lezer. We weten niet honderd procent zeker of een gezond dieet de oorzaak is van het grotere hersenvolume. Mogelijk is het andersom: wie een groter breinvolume heeft, eet gezonder. Toch is er nog genoeg voer voor vervolgonderzoek.
Of vis eten in de tussentijd gezond is voor je brein? Zeker! Maar alleen als je daarnaast ook zoveel mogelijk volgens de Schijf van Vijf of de Voedingsdriehoek eet.
Pauline Croll promoveert aan het UMC Rotterdam op de relatie tussen voeding en het brein. Wetenschapsjournalist Anouk Bercht legde haar deze vraag voor en tekende haar antwoord op.
