Waarom blijft een miskraam zo’n taboeonderwerp?

Als je weet hoeveel stellen te maken krijgen met een miskraam, is het opvallend dat je er relatief weinig over hoort of leest. Veel mensen kampen na een miskraam met een schuldgevoel, maar tegelijkertijd ondervinden ze ook een gebrek aan begrip vanuit hun omgeving, waardoor ze zich niet vrij voelen om er openlijk over te praten. Een miskraam zorgt uiteindelijk voor een heel eenzaam verdriet.

Vraag maar aan Facebook-baas Mark Zuckerberg. Voor zijn vrouw Priscilla beviel van hun eerste dochter, had ze al drie miskramen gehad. Hij schreef daarover aan zijn miljoenen volgers: ‘Je bent zo hoopvol als je net hoort dat je een kindje gaat krijgen. Je vraagt je af hoe ze zullen worden en je droomt over hun toekomst. Je maakt plannen. En dan ineens is alles weg. Het is een eenzame ervaring. Mensen praten er niet over, uit angst om anderen weg te jagen of uit schaamte, alsof je iets hebt gedaan om dit over je af te roepen.’

'Hij is niet de enige die dit zo ervaart', zegt Manu Keirse. Hij is naast klinisch psycholoog ook geneeskundige en promoveerde in de jaren 80 met een proefschrift over prenataal verlies. Ondertussen schreef hij tientallen boeken over rouwverwerking. 'Ik ken een hoop gevallen waarin de omgeving het verdriet na een miskraam niet begrijpt. Die gebeurtenis is nochtans veel ingrijpender dan mensen denken. Voor de omgeving is er vaak niets aan de hand: er was nog niets te zien, er was nog geen kind en dat komt er ook niet. Maar voor de prille ouders is dat natuurlijk totaal anders. Het kind leeft al in hun verwachting. Zij zagen het bij wijze van spreken al op hun schoot zitten. Daarbij, zwanger zijn gaat over zoveel meer dan een biologisch groeiproces. In verwachting zijn is het resultaat van liefde, verbondenheid, wensen en verlangens. Sterker, hoe meer je in staat bent om liefde te geven en te ontvangen, hoe dieper en pijnlijker de rouw zal zijn om het verloren kindje. Verdriet is als een vingerafdruk: twee soorten verdriet zijn nooit gelijk, het is voor iedereen anders.'

Slechts een cijfer in de statistieken

Vroeger konden mensen weinig doen om een zwangerschap te vermijden: ze deden aan periodieke onthouding of gebruikten de temperatuurmethode. Maar tegenwoordig plannen we alles tot in den treure, zo ook een zwangerschap. 'Als het geplande kindje dan niet komt, of we verliezen het, dan ervaren mensen dit als een gigantisch gemis', zegt Manu Keirse. 'En ook als een persoonlijk falen. Vrouwen die een miskraam hebben gehad, voelen zich enorm schuldig. Ze hebben het idee dat hun lichaam niet in staat is om een kind te dragen. Wat voor hen ook niet helpt is dat de geneeskunde het heel klinisch bekijkt, als een technisch proces. De vrouwen zijn slechts een cijfer in de statistieken, terwijl niemand er rekening mee houdt dat er een enorm verdriet achter schuilgaat.'

Dit verdriet wordt niet openlijk gedeeld. De ouders hebben het gevoel dat ze er niet over mogen praten, omdat hun omgeving het wegmoffelt. Praten over iets waarvan we niet weten wat of hoe het is, creëert over het algemeen angst. 'Zelfs bij artsen', licht Keirse toe. 'Mensen leren niet om te gaan met dit soort verdriet. Iedereen moffelt het dus een beetje weg en staat er niet te lang bij stil. Niet zelden wordt er na een paar maanden helemaal niet meer naar gevraagd of over gepraat, terwijl de prille ouders nog in rouw zijn. Dan begint voor die ouders pas de echte eenzaamheid. Mensen zeggen: "Je moet er maar niet teveel aan denken." Maar zo werkt het natuurlijk niet. Verdriet en rouw maken deel uit van ons gevoelsleven: denken en voelen zijn twee verschillende dingen, waarbij andere hersenhelften actief zijn.'

Manu Keirse sluit af: 'Er zou een sfeer moeten komen waarin mensen écht luisteren naar ouders die een miskraam hebben gehad. Alleen zo kunnen we het taboe en het eenzame verdriet opheffen. Zeg gewoon: "Vertel eens!" En neem de tijd om te luisteren, zonder met goedbedoeld advies of dooddoeners te zwaaien. Ook werkgevers zouden hier goed aan doen. Het wordt tijd dat er in de samenleving meer ruimte komt voor dit proces van verdriet.'

Tips voor stellen die een miskraam hebben gehad

• Je bent niet schuldig. Je vóélt je schuldig. Laat het toe: door het uit te spreken, raak je het kwijt.
• Je mag er altijd over praten.
• Als je weer zwanger wordt, is het heel normaal dat je veel onrust ervaart. Geef dit ook aan bij je dokters.
• Iets loslaten dat je nooit hebt vastgehouden is heel moeilijk. Leer anders vasthouden.
• Het is belangrijk om te beseffen dat je partner er anders mee omgaat. Dit geeft niet, probeer dit te accepteren

Tips voor de omgeving

• Ga ervan uit dat een miskraam heel ingrijpend is. Dat het veel voorkomt, neemt niet weg dat er achter elke cijfer in de statistieken een persoonlijk verhaal zit.
• Wil je weten hoe het voelt? Luister dan naar de mensen.
• Hang niet de betweter uit.
• Blijf ernaar vragen en laat weten dat je aan de ouders in kwestie denkt.
• Vermijd elke vorm van minimalisatie. Dus niet: richt je lekker op de toekomst; je weet nu in elk geval dat je zwanger kunt worden; het was nog maar pril, enzovoort.
• Geef mensen ruimte en dus ook tijd.