Wanneer een celebrity sterft, kan dat heel wat emoties losmaken bij fans. Ze rouwen, komen samen en organiseren herdenkingen. Hoe komt het dat de dood van een bekendheid ons zo kan raken?
De dood van voormalig One Direction-zanger Liam Payne (31) maakte bij veel mensen heel wat los. Tien jaar geleden kende One Direction een immens succes en was toen ook een deel van de jeugd van de huidige generatie jongvolwassenen. Massa’s fans kwamen samen op verschillende plaatsen in de wereld om Payne te herdenken. Ook op sociale media werd er massaal gerouwd. Rouwen om een beroemdheid is van alle tijden, denk maar aan John Lennon, Freddy Mercury en Michael Jackson. Die rouw beperkt zich niet alleen tot de dood van muzikanten – we rouwen ook massaal om andere belangrijke maatschappelijke figuren zoals presidenten, royals en inspirerende strijders zoals Nelson Mandela.
Hoe kan de dood van celebrities ons zo raken, terwijl we hen in principe niet persoonlijk kennen? ‘Eigenlijk ken je die personen wél’, zegt rouwexpert Manu Keirse, emeritus hoogleraar aan de KU Leuven. ‘Ze verschijnen op je televisiescherm, twee meter van je vandaan in je eigen woonkamer. Daarom voelt het alsof ze deel uitmaken van je familie. We bewonderen hen en identificeren ons met hen, soms net zoals kinderen naar hun ouders opkijken.’
‘In het algemeen heerst er nog steeds een groot taboe rondom dood en rouw’
‘Dat geldt zeker voor jonge mensen: drie op vier ervaart een sterke betrokkenheid met ten minste één celebrity. Beroemdheden spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van het zelfbeeld. Als die rolmodellen sterven, kan dat zeer ingrijpend zijn. Het is volkomen normaal dat als je naar iemand hebt opgekeken, en op de een of andere manier van deze persoon gehouden hebt, je intens verdriet voelt bij diens overlijden.’
Verbondenheid
Toch doen sommige mensen rouwen om een celebrity af als massahysterie. ‘Die verbondenheid in de samenleving denigreren tot massahysterie vind ik zeer jammer’, aldus Keirse. Het is opvallend hoeveel steun fans bij elkaar zoeken wanneer hun idool sterft, zowel op herdenkingsplaatsen wereldwijd als op sociale media. ‘Toen John F. Kennedy, koning Boudewijn en Lady Diana stierven, stonden er ook overal mensenmassa’s te rouwen’, zegt Keirse. ‘Ze deden dat omdat ze zich verbonden voelden met hen en met elkaar. Laten we blij zijn dat mensen zich nog gehecht voelen, dat ze sociale wezens zijn die verbonden zijn met andere mensen. Dat is juist iets heel moois’, vindt de rouwexpert.
‘Het is nog niet zo bekend dat het verlies van een celebrity zoveel pijn kan doen. In het algemeen heerst er nog steeds een groot taboe rondom dood en rouw. Wanneer een celebrity dan sterft, zeker op jonge leeftijd zoals in het geval van Payne, komt de dood opeens wel heel dichtbij en beseffen mensen plots dat het bij hen ook op elk moment gedaan kan zijn.’
Maatschappelijke dimensie
Dat er veel mensen rouwen om een celebrity kunnen we wel stellen. Maar hoe ga je nu juist het beste met dat verlies om? ‘Herdenkingen houden is altijd een goed idee, omdat het persoonlijk verdriet een maatschappelijke dimensie geeft. De boodschap die ik in mijn boek meegeef is de volgende: verdriet om een persoon die je vereerde is normaal. Durf tranen toe te laten, hou de herinnering in stand door niet zomaar posters of foto’s te verwijderen, praat erover als je dat wil, organiseer een afscheidsritueel en luister eventueel naar de muziek van de persoon in kwestie.’
