Waarom we (niet) kunnen focussen

Twee signaalstoffen spelen een belangrijke rol om ons volledig op iets te concentreren.

Noradrenaline en acetylcholine zijn essentieel bij gerichte aandacht. Het zijn neurotransmitters: stoffen die signalen doorsturen in de hersenen. ‘Hoe actiever de hersendelen die het brein van noradrenaline voorzien, hoe beter je je aandacht richt op belangrijke prikkels waarop je moet reageren. Denk bijvoorbeeld aan een auto die op je afkomt terwijl je oversteekt’, legt psycholoog Stephen Brown (Universiteit Leiden) uit.

Brown liet proefpersonen kijken naar letters, die snel achter elkaar op een scherm verschenen. Tussen de letters door verschenen plots, met een tussenpose van minder dan een halve seconde, twee getallen. Bij dit bekende experiment zien mensen over het algemeen het eerste getal wel, maar het tweede niet. Dat verschijnsel heet ‘attentional blink’. ‘Waarschijnlijk moeten de cellen in hersengebieden die noradrenaline produceren, even herstellen’, denkt Brown. ‘Ze moeten bijkomen van het opmerken van het eerste getal. Daardoor zien proefpersonen het tweede getal over het hoofd.’

Om te onderzoeken hoe die ‘attentional blink’ werkt in de hersenen, maakte Brown de loci coerulei, de hersenkernen die het brein van noradrenaline voorzien, inactiever. Hij deed dat door proefpersonen het medicijn clonidine te geven.

Vervolgens bekeek hij hun hersenen met een EEG-scan terwijl ze de test uitvoerden. Daarop waren pieken te zien die hij linkte aan het richten van aandacht. Die pieken waren kleiner bij de proefpersonen die clonidine kregen dan bij de mensen die een placebo kregen. Brown: ‘Verminderde activiteit van de loci coeruli maakt het dus lastiger om aandacht efficiënt te richten. Dat is een aanwijzing dat noradrenaline de opmerkzaamheid stimuleert.’

In een ander experiment ontdekte Brown dat ook de neurotransmitter acetylcholine zorgt voor verbetering van de gerichte aandacht. Op 16 juni promoveert Brown met zijn onderzoek. (lg)