Wat piekeren je leert

Al twintig jaar onderzoekt psycholoog Bart Verkuil (Universiteit Leiden) piekergedrag. Hij valt er zelf ook aan ten prooi, geeft hij ruiterlijk toe. Maar, zo stelt hij, piekeren is compleet normaal gedrag. Het kan zelfs nuttig zijn. Piekeren kan je ertoe aanzetten om te handelen: om keihard te studeren bijvoorbeeld, of om toch maar een extra laag zonnebrandcrème te smeren. Pas als het piekeren chronisch wordt of je dagelijks leven belemmert, dan moet je er iets aan doen. 

In dit erg toegankelijk geschreven boek gaat Verkuil in op de oorzaken en gevolgen van piekeren, en uiteraard ook op hoe je piekeren kunt verminderen. Tussendoor maken praktische tips en verhalen van piekeraars alles heel concreet. Piekeren heeft evolutionair gezien zin: in groep samenwerken was cruciaal om te overleven. Geen wonder dus dat – ook vandaag nog – een derde van het piekeren gaat over relaties met anderen. Daarnaast wijst Verkuil op factoren in de kindertijd: wie opgroeit in een ‘onveilige’ situatie, ontwikkelt een te waakzaam stresssysteem en zal zijn of haar verdere leven meer piekeren. En dan is er nog de hedendaagse maatschappij, met zijn vele prikkels en hoge eisen. 

Toch, benadrukt Verkuil, heeft slechts twee procent onder ons echt een piekerstoornis. Deze groep kan best aankloppen bij huisarts of psychotherapeut. Voor ‘gewoon’ piekergedrag raadt Verkuil onder meer mindfulness- en zelfcompassie-oefeningen aan. Maar zijn belangrijkste boodschap luidt: piekeren hoeft niet negatief te zijn, als je er bewust mee aan de slag gaat, kan het je leren wie en wat je belangrijk vindt in het leven.