En het goede nieuws is: die dankbaarheid kun je trainen. ‘Voor wie niet zo lekker in z’n vel zit, brengt dankbaarheid nieuwe levensvreugde’, zegt psycholoog Ernst Bohlmeijer.
Ernst Bohlmeijer (1965) werkt als hoogleraar geestelijke gezondheidsbevordering aan de Universiteit Twente. Hij richt zich in zijn onderzoek vooral op de toepassingen van positieve psychologie, acceptance and commitment therapy (ACT) en compassietrainingen. Sinds enkele jaren heeft Bohlmeijer zich in zijn leven en zijn werk op dankbaarheid gestort. In 2018 publiceerde hij samen met psycholoog Monique Hulsbergen het boek De kracht van dankbaarheid en vorig jaar zette hij een groot onderzoek op touw.
Wat is dankbaarheid precies?
‘Dankbaarheid is een houding waarbij je het leven niet als vanzelfsprekend neemt, maar het bijzondere, het mysterieuze, het schone ervan inziet. Het klinkt misschien als een cliché, maar het gaat vaak om de kleine, alledaagse dingen. Een mooi gesprek, een wandeling met je hond ... Het zijn precies die dingen die je op latere leeftijd het meest mist. Zelf probeer ik daar nu meer bij stil te staan. Ik schrijf er ook over in een dagboek.’
Wie dankbaar is, blijkt ook gezonder te zijn. Hoe verklaart u die samenhang?
‘Dankbaarheid voorkomt dat je gevangen raakt in negativiteit. Als je iets vervelends meemaakt, dan baal je daarvan, maar je laat het ook snel achter je. Al gauw herinner je je bijvoorbeeld iets wat heel goed ging. Je aandacht is minder gericht op alles wat spaak loopt. Daar hebben mensen met depressieve klachten veel last van, ze blijven maar piekeren. Daardoor gaan ze slecht over zichzelf denken en komen ze in een negatieve spiraal terecht. Positieve emoties doen het tegenovergestelde. Die vestigen de aandacht op het goede, waardoor je juist wordt opgetild.’
‘Hoe meer je stilstaat bij de positieve gebeurtenissen, erover nadenkt, erover praat, hoe sterker ze verankerd raken in je geheugen. De herinneringen blijven goed toegankelijk. Zo ontstaat een gezonde balans tussen positieve en negatieve herinneringen.’
Kun je dankbaarheid trainen?
‘Ja, dat kan, maar dan moet je het wel goed aanpakken. Laat ik eerst de twee klassieke interventies noemen die het meest worden toegepast. Er is het dankbaarheidsdagboek. Maximaal twee weken lang noteer je elke dag even waarvoor je dankbaar bent. Een familielid dat belangstelling toonde voor je werk, applaus na een voordracht, noem maar op. Cruciaal is dat je het opschrijft en inzoomt op de details. Na afloop kan via wetenschappelijk verantwoorde vragenlijsten worden vastgesteld hoe dankbaar en gelukkig je bent.’
‘Een andere veelgebruikte methode is de dankbaarheidsbrief. Hierbij vraag je aan mensen om elke dag een brief te schrijven aan iemand die ze hun dankbaarheid willen tonen. Het liefst wil je dat ze hem ook voorlezen aan de geadresseerde. Dan ziet de ‘afzender’ wat zijn ontboezeming met de ander doet.’
Op basis van jullie onderzoek is er een gratis app ontworpen. Hoe ziet die eruit?
‘De app heet Zo erg nog niet. Dat leek ons een mooie, relativerende titel. Het is ook wat je al doende ontdekt: dat je leven zo erg nog niet is. De app is volledig geënt op ons onderzoek en toont dezelfde oefeningen. Daarnaast zijn er video’s waarin ik elke les introduceer, en inspirerende citaten. Zoals: “Als je waardeert wat je hebt, krijg je steeds meer”.’
Wil je de app uitproberen? In januari start een testfase, waarvoor je je kunt aanmelden via https://www.utwente.nl/nl/bms/positiviteit/
