Onderzoeken tonen aan dat kinderen ouders niet gelukkig maken of zelfs ongelukkiger.
‘Ouderschap is erger dan dood partner’, kopten media naar aanleiding van onderzoek aan het Duitse Max Planck Institut für Demografische Forschung. Daarvan werd deze toenmalig aanstaande vader niet vrolijk. De wetenschappers hadden 20.000 Duitsers jarenlang gevraagd naar de tevredenheid over hun leven op een schaal van één tot tien, en stelden vast dat het geluksgevoel na de geboorte van een eerste kind met 1,4 punten daalt.
Terwijl uit eerder onderzoek was gebleken dat een scheiding of de dood van partner een daling veroorzaakt van respectievelijk 0,6 punten en 1 punt. Wat verschillende media er vergaten bij te zeggen was dat het geluksgevoel stijgt naarmate de geboorte nadert. De dip nadien is er dus eentje vanop een piek, wat niet het geval is voor wie zijn partner verliest.
Het geluksgevoel van ouders neemt pas weer toe als het laatste kind het nest heeft verlaten
Desalniettemin doet een kind het geluksgevoel dalen. Dat blijkt ook uit soortgelijk onderzoek in Nederland. Proefpersonen gaven aan in welke mate ze zichzelf gelukkig vonden, op een schaal van ‘erg gelukkig’ tot ‘ongelukkig’. Het geluksgevoel piekt tijdens de zwangerschap van het eerste kind, maar niet bij een tweede of derde kind.
Na de geboorte daalt het geluksgevoel tot het een paar jaar na de geboorte weer het niveau van voor de zwangerschap bereikt. In de meeste gevallen gaat het om verschuivingen tussen de categorieën ‘erg gelukkig’ en ‘gelukkig’, dus zo dramatisch is het allemaal ook weer niet. De gelukspiek is sterker voor vrouwen dan voor mannen. Mannen zijn daarentegen al binnen een jaar na de geboorte weer zo gelukkig als voorheen, vrouwen pas na twee tot drie jaar. Al vinden andere studies dat het geluksgevoel pas weer toeneemt als het laatste kind het nest heeft verlaten.
Sommige onderzoeken besluiten dat kinderen wél gelukkig maken, op basis van een vergelijking tussen groepen met en zonder kroost. Met dat soort onderzoek is het opletten dat je geen appels met peren vergelijkt. In de kinderloze groep kunnen ook mensen zitten die kinderloos zijn gebleven door gezondheidsproblemen of omdat ze geen partner hebben.
Wat moet een mens met die ontnuchterende vaststellingen? ‘Het is goed er kennis van te nemen’, vindt geluksexpert Ruud Veenhoven (Erasmus Universiteit Rotterdam). ‘Als je gaat skiën, weet je dat er een risico is dat je je been breekt. Voor sommigen is dat een reden om geen latten aan te binden. Als je kiest voor kinderen, is het mogelijk dat je wat minder gelukkig wordt. Als je dat weet, is er minder risico dat je teleurgesteld bent.’
Kinderen zorgen niet voor meer geluk, wel voor betekenis
Niet iedereen is even, welja, gelukkig met de verhoogde belangstelling voor geluk. Toch niet wanneer het enkel draait om ‘hedonistisch’ geluk gedefinieerd als ‘subjectief welbevinden’. Volgens de Zwitserse psychologe Emily Esfahani Smith, van wie eerder dit jaar De kracht van betekenis verscheen, jagen we dan het verkeerde doel na. Samen met andere kritische stemmen stelt Esfahani Smith dat we beter streven naar een zinvol leven.
Amerikaanse psychologen peilden naar de mate waarin mensen hun leven als gelukkig dan wel zinvol beschouwden. Een gelukkig leven en een betekenisvol leven overlappen gedeeltelijk, maar er zijn belangrijke verschillen. Mensen associëren geluk vooral met behoeftes bevredigen, krijgen wat je wil en een ‘makkelijk’ leven, terwijl een betekenisvol leven meer draait om bijdragen tot iets dat jezelf overstijgt. Geluk is vaak meer gericht op het heden, zin overstijgt het hier en nu.
Streven naar geluk moet geen doctrine worden
Gezondheid en geld bleken belangrijk voor geluk, maar niet voor zin. Goede relaties met anderen zijn dan weer belangrijk voor beide. Geluk blijkt meer geassocieerd met krijgen, zin met geven. Zoals in eerder onderzoek leken kinderen niet voor meer geluk te zorgen, wel voor betekenis. Stress, zorgen en angst zijn nefast voor geluk, niet voor een zinvol leven. Streven naar zin leidt vaak tot geluk, omgekeerd is dat minder het geval. Sommige tips om gelukkiger te worden, helpen omdat ze bijdragen tot een betekenisvol leven.
Critici vrezen dat de focus op geluk en op de maakbaarheid ervan sommige mensen net ongelukkiger maakt. En helaas zijn net de kwetsbaarste groepen, voor wie het door een ongelukkige levensgeschiedenis het moeilijkst is om aan het geluksideaal te voldoen, het minst gebaat bij gelukstips. ‘Het maakbaarheidsideaal is te ver doorgeschoten’, vindt ook Bolier. ‘Het lijkt soms alsof je hebt gefaald als je niet gelukkig bent. Het streven naar geluk moet geen doctrine worden.’
