Zo kweek je een narcistisch kind

Kinderen die door hun ouders overladen worden met complimenten, ontwikkelen vaak narcistische trekjes. Dat blijkt uit onderzoek van ontwikkelings- psycholoog Eddie Brummelman van de Universiteit van Amsterdam.

Hij schotelde 565 Nederlandse kinderen en hun ouders over een periode van anderhalf jaar vier keer een vragenlijst voor die peilde naar narcisme, zelfwaardering, overwaardering en ouderlijke warmte. De kinderen waren tussen 7 en 11 jaar oud – de leeftijd waarop ze narcistische trekken kunnen ontwikkelen.

Over de oorsprong van narcisme bestaan twee theorieën: de ene stelt dat overwaardering leidt tot narcisme; de andere legt de basis bij een gebrek aan ouderlijke warmte. Na analyse van zijn data concludeert Brummelman in het vakblad PNAS dat de eerste theorie klopt. ‘Kinderen lijken het opgepompte beeld dat hun ouders van hen hebben, te internaliseren. Ze voelen zich beter dan anderen’, schrijft hij. Ouderlijke warmte – ouders tonen affectie en appreciatie – voorspelt dan weer een grotere zelfwaardering bij de kinderen. Hun ouders zien hen als waardevolle individuen, en kinderen nemen ook dat beeld over.

Zelfwaardering ≠ narcisme

Zelfwaardering is niet hetzelfde als narcisme, zegt Brummelman. Kinderen met een hoge zelfwaardering zijn tevreden met zichzelf, terwijl narcistische kinderen constant bewonderd willen worden. Als ze zich vernederd voelen, kunnen ze agressief of zelfs gewelddadig uit de hoek komen. Ze lopen ook een groter risico op mentale problemen zoals verslaving, depressie of angststoornissen.

De lijn tussen waardering en overwaardering is echter dun. Om hun kinderen zelfvertrouwen en zelfwaardering te geven, overladen sommige ouders hun kroost met complimenten en geven ze hen graag het gevoel dat ze bijzonder – of zelfs perfect – zijn. Dat kan dus verkeerd uitpakken. ‘Voorlichting aan ouders kan hen helpen om affectie en appreciatie te geven zonder dat ze hun kinderen daarom het gevoel geven dat ze beter zijn dan anderen’, schrijft Brummelman. Hij benadrukt ten slotte nog dat overwaardering niet de enige voorspeller is van narcisme. Ook de genen en het temperament van de kinderen spelen een rol. (lg)