Online les en minder sociale contacten: het studentenleven is voor velen drastisch veranderd. Resulteren die veranderingen daadwerkelijk in stress en andere psychische klachten onder studenten, zoals blijkt uit een Frans onderzoek? 'Het is belangrijk dat universiteiten aandacht besteden aan de weerbaarheid en mentale gezondheid van studenten.'
Uit de resultaten van een Franse vragenlijst onder bijna 70.000 studenten, blijkt dat ruim veertig procent last had van psychische klachten tijdens de eerste lockdown. Wetenschappers bevroegen de studenten (18-20 jaar) over hun mentale gezondheid tussen half april en begin mei toen alle onderwijsinstellingen dicht waren.
Zo’n elf procent van de studenten bleek zelfmoordgedachten te hebben, ruim twintig procent was ernstig gestrest, ongeveer een kwart kampte met angstklachten en ruim vijftien procent met symptomen van een depressie.
Vlaanderen en Nederland
Recentelijk geven universiteiten en hogescholen in Vlaanderen weer online les. In Nederland volgen ook veel studenten vooral digitaal onderwijs. Moeten er iets gebeuren om ernstiger leed bij studenten te voorkomen?
'De meeste mensen zijn heel weerbaar en kunnen goed met stress en problemen omgaan'
‘Slechts vier procent van de Franse studenten die de vragenlijst kreeg opgestuurd, vulde hem in’, zegt professor Psychologie Ronny Bruffaert (KU Leuven). ‘Waarschijnlijk zijn dat vooral studenten die last hebben (gehad) van psychische problemen. En dat geeft een vertekend beeld.’ Aan de andere kant weet hij dat normaal gezien – dus ook zonder pandemie – ook zo’n dertig tot veertig procent van de bevolking kampt met psychische problemen. ‘Daarnaast betekenen meer gevoelens van angst, stress, of depressiviteit niet dat er direct sprake is van een stoornis. Aan de ene kant ben ik bezorgd over de studenten, aan de andere kant weet ik dat de meeste mensen heel weerbaar zijn, en goed met stress en problemen om kunnen gaan.’
Verbinding
Sinds 2012 volgt Bruffaert de studenten van zijn eigen universiteit (KU Leuven). Hij ziet dat studenten sinds de coronacrisis iets angstiger zijn geworden door sociale isolatie en verstoringen in sociale relaties. ‘Studenten voelen zich daardoor minder met elkaar verbonden. En dat zorgt mogelijk weer voor meer gevoelens van eenzaamheid en ook gedachten aan zelfdoding’, zegt Bruffaert.
Volgens Bruffaert is het belangrijk dat studenten in contact blijven met elkaar. ‘Universiteiten kunnen daarin een rol spelen door campussen toch zo veel mogelijk open te houden voor studenten.’ Uit zijn onderzoek blijkt ook dat ongeveer twintig procent van de studenten ernstige impact ervaart van de crisis. ‘Waarschijnlijk zijn dat studenten die al last hadden van psychische problemen.’ Ongeveer een kwart van de studenten ervaart geen of weinig effect en ongeveer de helft een milde impact. Bruffaert keek ook nog naar het stressniveau onder studenten in maart en april van 2019 én 2020. Dat bleek niet van elkaar te verschillen. ‘In 2019 was er stress over de examens, in 2020 was er dus evenveel stress, maar dan over corona.’
Eenzaamheid
Ook Reinout Wiers, hoogleraar ontwikkelingspsychopathologie (Universiteit van Amsterdam), onderzoekt de mentale gezondheid van de studenten aan zijn universiteit. Zo’n twintig procent van de studenten had voor corona ook al last van psychische problemen. ‘We zien wel dat sinds de coronacrisis meer studenten last hebben van depressieve gevoelens. Studenten zijn ook kwetsbaar omdat ze regelmatig last hebben van gevoelens van eenzaamheid. Die verergeren door de crisis. En eenzaamheid gaat hand in hand met psychische klachten. Emotionele steun aan de andere kant kan psychische klachten verminderen.’ Volgens Wiers bestaat een deel van die psychische problemen onder studenten ook zonder de coronacrisis. ‘Het is daarom zaak dat universiteiten aandacht besteden aan de weerbaarheid en mentale gezondheid van studenten.’
