Fabrikanten prijzen verzwaringsdekens aan tegen slaapproblemen en angst. Helpen ze ook echt?
Verzwaringsdekens zijn in. Het zijn dekens waarbij metaal of glas tussen lagen stof is genaaid en die tot twaalf kilogram kunnen wegen. Het gewicht zou een kalmerend en ontspannend effect hebben, zeker als je je er helemaal in wikkelt. Fabrikanten bevelen de dekens in de eerste plaats aan bij slaapstoornissen, maar ook bij stress, angst en paniekstoornissen, depressie, ADHD, autisme, het rustelozebenensyndroom, dementie of de ziekte van Parkinson.
De reden voor het effect zou diepedrukstimulatie zijn, een zachte druk op het hele lichaam om het brein te doen ontspannen. Ook zouden het ‘gelukshormoon’ serotonine en het slaaphormoon melatonine vrijkomen, en het gehalte aan het stresshormoon cortisol zou verlagen.
Klopt dat? “Zulke biologische veranderingen komen in elk geval voor bij een ontspanningsmassage”, zegt psycholoog Stephanie Margarete Müller (Universiteit van Leipzig). Maar dat kun je niet zonder meer doortrekken naar verzwaringsdekens. “Tijdens een massage worden lagen van het lichaam zeer dynamisch bewogen en verschoven. Bovendien vindt er menselijk contact plaats”, zegt Müller. Tot dusver is er geen goed wetenschappelijk onderzoek gebeurd naar een soortgelijk effect van verzwaringsdekens.
"Mensen met slaapverwachtingsangst zouden onder de verzwaringsdeken onbewust gevoelens van geborgenheid en veiligheid kunnen ontwikkelen"
Kalmerend lijken de dekens wél te zijn. In verschillende onderzoeken melden de proefpersonen dat ze zich meer ontspannen en vrij van angst voelen. Er zijn onder meer studies gebeurd met gezonde volwassenen, psychiatrische patiënten en kankerpatiënten. Maar: veel van die studies zijn niet van hoge kwaliteit. Vaak ontbreekt een controlegroep die zonder verzwaringsdeken slaapt, en veel onderzoek is niet gerepliceerd. Wel degelijk is een onderzoek van het Zweedse Karolinska Instituut van 2020 bij psychiatrische patiënten met slaapstoornissen die ook depressie, bipolaire stoornis, angststoornis of ADHD hadden. Bijna zes op de tien van hen meldden een aanzienlijke verbetering van hun slaapkwaliteit. Bij de controlegroep – de patiënten die onder een lichtere deken sliepen – was dat maar het geval bij een op de twintig van hen. De eerste groep voelde zich ook minder depressief en angstig.
Of de dekens ook helpen bij gezonde mensen, is nog de vraag. “Alleen omdat ze helpen bij psychologisch geïnduceerde slaapstoornissen, zijn ze niet noodzakelijk effectief voor andere soorten slaapstoornissen”, zegt Hans-Günter Weeß, hoofd van het slaapcentrum in het Duitse Klingenmünster. Mogelijk zijn ze wel nuttig voor mensen met slaapverwachtingsangst, meent hij. Dan nemen je slaapproblemen je zo in beslag dat je steeds meer gespannen raakt. “Onder de verzwaringsdeken zouden zij onbewust gevoelens van geborgenheid en veiligheid kunnen ontwikkelen, die een kalmerend en ontspannend effect hebben. En ontspanning is de basisvoorwaarde voor slaap”, zegt Weeß.
Maar: dat effect is niet bewezen. De psycholoog raadt daarom aan eerst andere manieren uit te proberen die een bewezen langetermijneffect hebben, zoals progressieve spierontspanning.
Bron: Spektrum der Wissenschaft, 2021
