Astronomen ontdekken 'zandstormen' in de ruimte

Een internationaal team van astronomen, onder wie Albert Zijlstra van de universiteit van Manchester, heeft ontdekt dat rode reuzensterren aan het eind van hun leven een soort zandstorm produceren.

Sterren zoals onze zon sluiten hun leven af met een 'superwind' die honderd miljoen keer zo sterk is al een normale zonnewind. In die, naar astronomische maatstaven, korte levensfase van ongeveer tienduizend jaar verliest de ster soms wel de helft van zijn massa. Bij de zon zal dit over ongeveer vijf miljard jaar gebeuren. De oorzaak van deze superwind was altijd een raadsel.

Wetenschappers gingen ervan uit dat zulke winden worden aangedreven door minuscule stofdeeltjes die in de atmosfeer van de ster ontstaan en zijn licht absorberen. Het sterlicht zou deze deeltjes als het ware van de ster wegduwen. Modelberekeningen gaven echter aan dat dit mechanisme niet goed kan werken. De stofdeeltjes zouden zo heet worden dat ze verdampen voordat ze weggeduwd kunnen worden.

Nieuwe waarnemingen met de Europese Very Large Telescope in Chili helpen dat probleem uit de wereld: de deeltjes in de atmosferen van rode reuzen kunnen veel groter worden dan gedacht. De astronomen beschrijven in Nature deeltjes die bijna een micrometer groot zijn - kolossaal voor een sterrenwind. Deeltjes van deze grootte absorberen sterlicht niet, maar weerkaatsen het juist. Hierdoor blijven ze koel en kan het sterlicht ze wegduwen zonder ze te vernietigen. De ontdekking zou wel eens de sleutel tot de oplossing van het superwindraadsel kunnen zijn. De grote stofdeeltjes verlaten de ster met snelheden van ongeveer 10 kilometer per seconde - raketsnelheid dus. Het effect daarvan is vergelijkbaar met een zandstorm. (ee)