Belgische wetenschapper ontdekt exoplaneet

Een internationaal team sterrenkundigen onder leiding van de Belg Vincent Van Eylen heeft een exoplaneet ontdekt. Kepler-410A b is iets groter dan de aarde en draait in bijna 18 dagen volledig rond haar ster.

De afstand tussen de exoplaneet en haar ster is veel korter dan die van de aarde tot de zon. Daardoor is het er ontzettend heet en is het onwaarschijnlijk dat er leven mogelijk is. Lichte storingen in de baan van de planeet wijzen erop dat er waarschijnlijk nog een andere planeet rond de ster cirkelt.

Sinds de ontdekking van de eerste exoplaneet - een planeet die rond een andere ster dan de zon draait - twintig jaar geleden, zijn er een duizendtal exoplaneten beschreven. Kepler-410A b is bijzonder omdat ze in detail bestudeerd kan worden. De helderheid van het ster-planeetsysteem is gedurende vier jaar elke minuut opgemeten met de ruimtetelescoop Kepler. Deze NASA-satelliet meet de helderheid van meer dan 150.000 sterren tegelijk en registreert regelmatig terugkerende lichtafnames. Die geven aan dat er mogelijk een planeet voor de ster beweegt.

Het is momenteel de derde helderste ster met een planeet die door Kepler is ontdekt. Er konden ook kleine variaties in de helderheid van de ster zelf worden bestudeerd, veroorzaakt door stellaire pulsaties. Dankzij deze techniek, die asteroseismologie heet, konden de onderzoekers - onder leiding van Vincent Van Eylen van Aarhus University (Denemarken) en KU Leuven - de sterstraal en -massa bepalen tot op een paar procent nauwkeurig. Dat is van groot belang, want om iets over planeten te leren, moeten we de sterren waarrond ze draaien goed begrijpen.

Via asteroseismologie kon ook de inclinatiehoek van de ster worden bepaald. 'We weten nu dat we op de evenaar van de ster kijken, niet op een van de polen', zegt Van Eylen. 'Een vergelijking van de hoek waaronder de ster draait met die van de planeetbaan, helpt ons om de vorming van planeten te begrijpen.' De ster en de planeet zijn ongeveer 2,7 miljard jaar oud en de ster is iets groter dan de zon. Een bezoek zit er niet in, aangezien het systeem ongeveer 425 lichtjaar van ons verwijderd is.

Uit de observaties blijkt dat er een kleine variatie zit in de tijdstippen wanneer de planeet voor de ster schuift: dat gebeurt niet exact elke 17,8 dagen, soms is de planeet tot vijftien minuten vroeger of later. Die verstoringen wijzen op de aanwezigheid van nog een andere planeet, die de baan van Kepler-410A b beinvloedt.

De bevindingen worden later deze maand gepubliceerd in het vakblad Astrophysical Journal.

Vincent Van Eylen blogt op het Eos-blogportaal Scilogs.be. Hij was in 2012 genomineerd voor de Eos-prijs voor beste bètascriptie.