Ruimte

Blauwe duinen op de Rode Planeet

Nee, de duinen op de planeet Mars zijn niet blauw. De kleuren op deze foto zijn niet echt. Govert Schilling legt uit hoe dat zit.

Dit is een artikel van:
Eos Wetenschap

Dat kan ook niet, want de opname is voor een belangrijk deel gebaseerd op infraroodwaarnemingen. In feite wordt daarmee de geringe warmtestraling van het Marsoppervlak vastgelegd. Maar de foto biedt wel een gedetailleerd beeld van de complexiteit en dynamiek van zandduinen op een andere planeet dan de aarde.

De brede, golvende duinen die min of meer van linksboven naar rechtsonder lopen, zijn enigszins vergelijkbaar met de beroemde wandelende duinen in de Namibwoestijn, in het zuiden van Namibië. Op de toppen zijn kleine ribbels te zien, op onderlinge afstanden van 1 à 2 meter. Aan de voet van de grote duinen lijken die zich samen te voegen tot ‘megaribbels’, die op de foto een opvallende blauwgroene tint hebben.

Credit: NASA/JPL-Caltech/University of Arizona

Rechts zijn heldere, lichtblauwe structuren zichtbaar die transverse aeolian ridges genoemd worden (‘aeolisch’ betekent ‘gevormd door de wind’). Uit de infraroodmetingen blijkt dat ze uit grover zand bestaan. Ze verplaatsen zich voortdurend onder invloed van de wind. Doordat fijn, donker stof continu wordt weggeblazen, zijn deze structuren zo helder.

Het complexe duinenveld, waarvan hier een gebied van minder dan een vierkante kilometer groot is afgebeeld, bevindt zich op de bodem van de 31 kilometer grote Marskrater Gamboa (genoemd naar een stad in Panama). Die krater ligt in het grensgebied van Chryse Planitia en Acidalia Planitia – twee uitgestrekte vlaktes op het noordelijk halfrond van de planeet.

De spectaculaire foto is gemaakt door de HiRISE-camera aan boord van de Amerikaanse Mars Reconnaissance Orbiter. Die succesvolle planeetverkenner draait al sinds maart 2006 in een 300 kilometer hoge baan over de polen van Mars. De camera, ontwikkeld door het Lunar and Planetary Laboratory van de University of Arizona, is in feite een telescoop met een spiegelmiddellijn van 50 centimeter. Hij kan details van slechts 1 meter groot onderscheiden.