Van de zoektocht naar een nieuwe kosmologie tot de gretigheid van nieuwe ruimtemusketiers: er staat heel wat te gebeuren in de astronomie en ruimtevaart.
Beeld: lancering van de Falcon 9-raket van Space X, eerder dit jaar.
Het gebeurt zelden dat een wetenschappelijke wet van naam verandert. Drie jaar geleden keurde de International Astronomical Union – de organisatie die eerder al Pluto haar statuut van planeet afnam – de wijziging van de wet van Hubble goed. Voortaan zou ze de wet van Hubble-Lemaître heten. Ze zegt dat sterrenstelsels zich van de aarde verwijderen met een snelheid die evenredig is met hun onderlinge afstand. Het idee van een uitdijend heelal werd voor het eerst door de Belgische priester-astronoom Georges Lemaître (1894-1966) geopperd in 1927. Twee jaar later kwam Edwin Hubble op basis van empirische gegevens tot dezelfde conclusie.
Dat de Amerikaanse astronoom nadien alle lof kreeg was geen gevolg van kwade wil of jaloezie. Lemaître publiceerde in het relatief onbekende Annales de la Société scientifique de Bruxelles, in een periode waarin peerreview nog ongebruikelijk was. In een Engelse vertaling van zijn paper uit 1931 liet hij in alle bescheidenheid zelf na de credits op te eisen. In datzelfde jaar poneerde Lemaître wel nog dat er ook een beginpunt van de kosmische evolutie moest zijn geweest, een ‘dag zonder gisteren’.
‘Met zijn idee van de oerknal was Lemaître zijn tijd ver vooruit’
Georges Lemaître wordt vandaag gezien als een van de pioniers van de moderne kosmologie. Het model van het uitdijende heelal raakte snel ingeburgerd en enkele jaren voor zijn dood werd kosmische achtergrondstraling ontdekt, de nagloed van de hete big bang. ‘Met zijn idee van de oerknal was Lemaître zijn tijd ver vooruit. Maar de quantumtheorie stond nog niet ver genoeg om een sluitende verklaring van het ontstaan van het heelal te bieden’, zegt Thomas Hertog in de nieuwe Eos-special. De Leuvense kosmoloog gaat in de zoektocht naar een nieuwe natuurkunde, die een verklaring van zowel de quantumwereld als de kosmos kan bieden, voor een darwinistische benadering. Bij het ontstaan van het heelal evolueerden natuurwetten tot de krachten en deeltjes die we vandaag kennen. Het komt erop aan die evolutie al terugblikkend te begrijpen.
In deze special, die verschijnt in de marge van het KNAL!-festival rond Georges Lemaître, besteden we ook veel aandacht aan ruimtevaart, die meer spectaculaire vorm van sterrenkunde. Afgelopen zomer werd een nieuw hoofdstuk aangesneden. Maar liefst drie raketten met ruimtetoeristen verlieten onze dampkring, de laatste zelfs voor een reis van drie dagen rond de aarde. Deze opeenvolgende ‘mijlpalen’ zijn niet alleen een illustratie van de gretigheid van de nieuwe ruimtemusketiers Richard Branson, Jeff Bezos en Elon Musk, maar ook van hun onderlinge rivaliteit.
De komende jaren staan een pak nieuwe ruimtemissies op stapel. Welke rol speelt Europa daarin?
Voorbij de symboliek hiervan staan er de komende jaren een pak nieuwe excursies en ruimtemissies op stapel. Zet de NewSpace-beweging, waarbij de ruimtevaart meer en meer aan de private sector wordt overgelaten, zich verder door? Of speelt China met zijn door de overheid gestuurde ruimtevaart de komende decennia de eerste viool? En welke rol is er weggelegd voor Europese landen en bedrijven? Eén ding staat vast. Er breken boeiende tijden aan, daarboven.
