De nieuwe ruimtewedloop en de opkomst van de commerciële ruimtevaart

Tijden veranderen en dat geldt ook voor de ruimtevaart.

Na de tweede wereldoorlog kwam de ruimtevaart in een stroomversnelling. Aanleiding was de “Koude Oorlog” en de daarmee samenhangende wapenwedloop tussen de twee grootmachten Amerika en de toenmalige Sovjet-Unie. Wie de overmacht in de ruimte had, zou deze wedloop winnen. Beiden hebben gewonnen en verloren. De eerste mens in de ruimte in 1961 was de Rus Joeri Gagarin, maar de eerste mens op de Maan was een Amerikaan.

Dit jaar is het reeds vijftig jaar geleden dat de eerste mens, de Amerikaan Neil Armstrong voet zette op de Maan. Grote ruimtevaartprojecten zoals de bemande maanlandingen waren hun tijd vooruit en hebben de Amerikaanse belastingbetaler veel geld gekost. Het was toen nog onrealistisch om er een permanent bemande maanbasis te bouwen. Vandaag staat de technologie en onze kennis over de Maan veel verder. We weten dat er water op de Maan is voor de astronauten en raketbrandstof. Met 3D printtechnieken zullen we grotendeels materiaal van de Maan zelf gebruiken om een duurzame habitat te bouwen, die ons beschermt tegen de schadelijke straling van de Zon. Talloze wetenschappers onderzoeken hoe we op de Maan voedsel kunnen kweken. Dankzij circulaire systemen zullen zowat alle elementen uit afval worden gerecycleerd. Deze nieuwe technieken bewijzen ook op Aarde hun nut in de transformatie naar een duurzame en milieuvriendelijke samenleving. Een permanente basis op de Maan kan je zien als een nieuw onderzoekslaboratorium zoals op Antarctica.

Grensverleggend onderzoek legt de eerste stappen voor de mens als “interplanetaire soort”, maar er zijn ook commerciële belangen. Mijnbouw op de Maan en de ontginning van zeldzame mineralen op andere hemellichamen kunnen in de toekomst een lucratieve business worden.

Er zijn verschillende manieren om aan ruimteverkenning te doen: de militair gedreven ruimtevaart, waarbij de ruimte veroveren een teken is van technologisch machtsvertoon, de wetenschappelijk gedreven ruimtevaart en de commerciële ruimtevaart. Het is erg belangrijk goed toe te kijken op deze verschillende belangen om te vermijden dat onze grenzeloze hebzucht hier op Aarde zich verderzet in de ruimte en andere hemellichamen.

Volgens het ruimteverdrag van de Verenigde Naties moet de verkenning van de ruimte en andere hemellichamen op een vreedzame manier gebeuren en in het algemeen belang van elke Aardbewoner. Geen enkel land op Aarde kan een ander hemellichaam opeisen. De Amerikanen hebben in 1969 wel een vlag op de voorkant van de Maan geplant en de Chinezen rijden rond op de achterkant, maar geen van deze grootmachten kan deze gebieden officieel opeisen.

China is een grootmacht die zich volop aan het bewijzen is en de laatste jaren op eigen initiatief een “state to the art” ruimteprogramma heeft uitgebouwd. Ze hebben nu een eigen ruimtestation en haalden begin januari de primeur om als eersten een robotmissie op de achterkant van de Maan te laten landen met o.a. een mini ecosysteem aan boord.

Mede door de opkomst van de ruimtevaart in China (en ook India) komt er nu een nieuwe ruimtewedloop op gang.

Begin deze eeuw zagen we de opkomst van de commerciële ruimtevaart. Bedrijven zoals SpaceX, Virgin Galactic, Blue Origin en Bigelow Aerospace werden niet overal serieus genomen! Maar de sector kwam in een stroomversnelling dankzij de vooruitgang in de technologie. Ruimtevaart werd op die manier toegankelijk voor grote en kleine ondernemers en was niet langer het territorium van de grote overheidsinstanties. 

Vandaag de dag is ruimtevaart niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Daarom zien meer en meer mensen de ruimte als een verlengstuk van het leven hier op Aarde. Eenmaal het ruimtetoerisme op gang komt, gaan ook belangrijke levensgebeurtenissen in de ruimte plaatsvinden, zoals bijvoorbeeld trouwen. Kinderen krijgen in de ruimte is nog niet voor morgen, maar er wordt wel onderzoek naar gedaan. Vandaag is het al wel mogelijk de urne van een dierbare de ruimte in te sturen. 

Enkele maanden geleden onthulde SpaceX CEO Elon Musk de naam van zijn eerste betalende ruimtetoerist. De Japanner Yusaku Maezawa zal met het nog te bouwen “Starship”, als alles volgens plan verloopt, in 2023 een rondje rond de maan vliegen. Als medepassagiers kiest hij kunstenaars uit verschillende disciplines van over de hele wereld die "de mensheid" moeten vertegenwoordigen. 

Dit is van een heel ander kaliber dan de ruimtevluchten die Virgin Galactic oprichter Sir Richard Branson of Amazon CEO Jeff Bezos met Blue Origin willen aanbieden. Daarin kom je maar net buiten de dampkring om na enkele minuten gewichtloosheid weer naar de Aarde te vallen. De prijzen zijn dan ook van een heel andere grootte-orde: van "slechts tweehonderdvijftigduizend dollar" voor een scheervluchtje boven de dampkring tot een onbekend aantal miljoenen voor een sightseeing vlucht rond de Maan.

Zal dit helpen de wereldvrede te bevorderen zoals de toekomstige Japanse ruimtetoerist het ziet? Waarom niet? Persoonlijk juich ik dit soort initiatieven enorm toe. Als kunstenaars, film-en muziekmakers het "overview-effect" kunnen beleven, wie weet welke prachtige kunst en muziek zij voortbrengen om de mensheid te inspireren en te beroeren. Zo kunnen we allemaal een beetje meeproeven van dat unieke perspectief. Om bij te dragen aan een echt betere wereld moeten we met zijn allen heel anders gaan denken, groter, ruimer, vanuit het perspectief van de Maan en nog veel verder!...

Ruimtevaart is een verlengstuk van wat mensen op Aarde doen: Ontdekken, exploreren, letterlijk grenzen verleggen en ook “zich voortplanten”. Dankzij grensverleggend onderzoek in de ruimte leren we meer over onze eigen biologie en wordt de stap naar de mens als interplanetaire soort telkens een beetje kleiner.

Ruimtevaart kan grens- en cultuuroverstijgend werken. We moeten er wel op toezien dat dit dan ook effectief gebeurt en dat de ruimte geen verlengstuk wordt van grenzeloze hebzucht.